Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1
16
telskiegozależybowiemm.in.dobórodpowiednichmechanizmów,
instrumentówiprocedurwrealizacjipolitykispołecznej,któremają
swojekonsekwencjedlaspójnościspołecznej,gospodarczejiczęsto
takżeterytorialnej.Społeczeństwoobywatelskiekształtujesięjed-
nakprzezwielepokoleń,dziesiątkilat,maswojekorzeniewtradycji
ikulturzedanegoregionu.Niemożnastworzyćspołeczeństwaobywa-
telskiegowniedługimczasie;jesttowieloletni,aczęstonawetwie-
lopokoleniowyprocesdochodzeniadowiększejodpowiedzialności
ipartycypacjispołecznej.
Wprzeszłościiwspółcześnieistniałoiistniejewieleteoretycznych
podejśćdospołeczeństwaobywatelskiego.Poszukująchistorycznego
oparciadlateoriispołeczeństwaobywatelskiego,wartosięgnąćdokla-
sykówteoriiideispołecznychipokrótceukazaćfilozoficznydyskurs,
jakiistniałiistniejenadalwpodejściudotegozagadnienia.Wartona
wstępiepodkreślić,żewliberalnejtradycjispołeczeństwaobywatel-
skiego,adotakiejbędziemysiętuprzedewszystkimodnosić,można
wyróżnićdwakierunki,wktórychrozwijałasięmyślirefleksjanaten
temat.Pierwszykierunektotenutożsamiającyspołeczeństwoobywa-
telskiezosiągnięciamikapitalizmuidostrzegającywsferzeekonomii
obszarprawdziwej,nieskrępowanejwpływamipaństwawolnościjed-
nostek.Nawiązywalidoniegowprzeszłościm.in.J.LockeiA.Smith.
Drugikierunektotaki,którypojęciespołeczeństwaobywatelskiego
wiązałbardzomocnozuczestnictwemjednostekwżyciupublicznym,
samorządnościąisamoorganizacjąspołeczeństwa.Kierunektenzna-
lazłnajlepszywyrazwteoriachA.Fergusona,A.Tocqueville’aiJ.S.
Milla.
J.Lockepodkreślał,żeinstytucjespołeczeństwaobywatelskiegosą
dobrowolne,gdyżopierająsięnawyborzejegoczłonków.Jednost-
ka,mającprawa,stajesięobywatelem,aobywatelstwomacharakter
przedpaństwowy-jednostkamauprawnieniaistniejąceprzedpań-
stwem.SpołeczeństwoobywatelskiejestdlaLocke’akategoriąmo-
ralnąopartąnaindywidualnychuprawnieniach.Lockeodróżniaspołe-
czeństwoobywatelskieodrządu,uważając,żetenostatnimacharakter
instrumentalny-jestpowoływanyprzezspołeczeństwo,ajegocelem
jestdobropubliczne.Lockejakopierwszymyślałospołeczeństwie
obywatelskimwkontekściestosunkówwynikającychzwolnejwy-
mianyiwłasnościprywatnej,wktórejcentrumsytuujesięcałyobszar
