Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
WOLNOŚĆ-ODPOWIEDZIALNOŚĆ.
EKSPOZYCJAPROBLEMU
1.Intuicje
Pytamytuzatemprzedewszystkimonaturęwięziłączącejwolnośćzodpo-
wiedzialnością,niezaśoktórekolwiekztychpojęćwizolacji.Oznaczatojuż
nawstępiepoważnerozstrzygnięciecodowyborudrogiisposoburozważania.
Przedewszystkimczynitowznacznejmierzebezzasadnymwyjścieodjakiej-
kolwiekzamkniętej,odseparowanejdefinicjiczytowolności,czytoodpowie-
dzialnościidalszeprowadzeniebadańnapodstawiezałożeniajejsłuszności
izintencjąjejzachowaniaczydowiedzenia.Badanierelacjimiędzywolnością
aodpowiedzialnościąniepowinnosięsprowadzićdoszeregukonstatacji,wy-
prowadzonychzpartykularnychanalizdotyczącychelementów,lecznieobej-
mującychcałościtejżerelacji.Badanietegorodzaju,nastawionenazachowanie
definicjisłużącejzanarzędzieiprobierzprawomocnościwszelkichwyprowa-
dzanychtwierdzeń,byłobyzresztąjużwpunkciewyjścianacechowaneinercją,
uniemożliwiającądotarciedoźródładynamikicechującejtęrelację.Pytaniepo-
stawionewtensposóbniemabowiemsensu,jeślidysponujemyjużuprzednio
gotowympojęciemwolnościczyodpowiedzialności,pojęciemopewnejtreści
kanonicznej,któregodalszebadaniezzałożenianiepowinnonaruszyć.Niezna-
czytooczywiście,żemożliwyjesttutajabsolutnypoczątek,nieskażonywstęp-
nymrozumieniemczycałkowiciewolnyodprzedsądów.Niemniejjakąkolwiek
definicjęwolności(oileniejesttowogólerażącyoksymoron)bylibyśmyskłon-
ninawstępieprzyjąć,jakkolwiekbyśmywtłaczalipojęcieodpowiedzialności
wusłużniepodsuwanąnamprzezpowszechnemniemanieformę,rzeczywista
konfrontacjatychdwóchfenomenówzawszerozsadzitakkruchenaczynia.
Idziebowiemoto,bywstępnerozumieniewolnościiodpowiedzialnościnietyle
determinowałodalsządrogęmyślenia,ileraczejstwarzałoperspektywęwłaści-
wądlauchwyceniaichistoty.Niezapewnitegotłumaczenieodpowiedzialności
przezwolność,kiedywolnośćjestwszystkim,aodpowiedzialnośćstanowijedy-
nieniechcianyciężarnajejbarkach;niezapewnitegorównieżdrastyczne-ijuż
napierwszyrzutokawpadającewabsurd-uwolnienieodpowiedzialnościod
związkuzwolnością,kiedywimięodpowiedzialnościjakofundamentuwol-
