Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TęsknotazawolnościąwzmysłowychobrazachArystofanejskiejkomedii
kracja”pojawiłosięwtekstachzachowanychmiędzy440a420rokiem
8
,
aległównąrolęwjegohistorycznymispołecznymrozumieniuodegrał
HerodotzHalikarnasu(485-425),autorDziejów,historykwojenper-
skich,nadzwyczajnierozkochanywwolnościdemokratycznychAten
9
.
KiedyGrecyzastanawialisię,czymsięróżnikulturaWschoduodich
kultury,niemieliwątpliwości,żestosunkiemwładzydojednostki.Dla
królaperskiegojednostkabyłaniczym.Nawetjegosatrapowiewocenie
Herodota(Dzieje,III80,2
10
)niebylipewniswojegożycia.Byłichwłaś-
cicielemwsensiedosłownym:ionisami,iichrodziny,ioczywiścieich
mająteknależałdomonarchy
11
.Wkulturzegreckiejnatomiastjednost-
kabyławolna,jejżycie,godność,własnośćbyłychronioneprawem
12
.
Ajschylos(Persowie,w.242
13
)ustamichóruwyjaśniłtęistotnąróżnicę
Atossie,żoniekrólaperskiegoDariusza:Grecyniesąniewolnikamijak
barbarzyńcy,niemająnadsobąpana.AEurypideszdumąmógłpowtó-
rzyć(IfigeniawAulidzie...,w.1400
14
),żeludemwolnymsąGrecy,zaśnie-
wolnikamibarbarzyńcy
15
.
Historycznierzeczbiorąc,wiemy,żetoSolonwroku594przed
ChrystusemutorowałdrogęmieszkańcomAttykikuwolności,awłaś-
ciwiekupowszechnejświadomościjejnajwyższegoznaczeniawżyciu
jednostki.Wzachowanychfragmentachjegopolitycznejpoezjiczyta-
my
16
,żeżadenattyckiwolnyobywatel,aprzedewszystkimchłop,który
8Por.D.Lotze(ZurBegrifderDemokratie...,s.207),którywolałbyraczejwśrodkutych
datalboponiżejroku420widziećnarodzinypojęciademokracja.Całajegoargumenta-
cjasprowadzasiędoanalizydwóchźródeł:alboDziejówHerodota,alboanonimowego
autoraPaństwaAten,częstozwanegownaucePseudo-Ksenofontem.
9Herodotprzeniósłsięok.450r.zHalikarnasudoAten,awroku446/445dostałna-
grodęwwysokościdziesięciutalentówzaodczytaniepubliczniefragmentuswegodzieła
głoszącegosławęwolnych,demokratycznychAten.
10Herodot,Dzieje,przeł.S.Hammer,Warszawa1959;dalejtylkopodajesięnumerksię-
giirozdziału.
11Por.A.J.Festugière,LibertéetcivilisationchezlesGrecs,Paris1947.
12Por.R.Turasiewicz,ŻyciepolitycznewAtenach...Wartotuzwrócićuwagęnarozdział
I:Zasadawolnościirówności,s.19in.
13Ajschylos,Tragedie,przeł.S.Srebrny,Kraków1952,dalejcytujętytułsztukiiwiersz
(skrótw.).
14Eurypides,Tragedie,przeł.J.Łanowski,Warszawa2006(t.IiII),2007(t.IIIiIV);
dalejcytujętytułsztukiiwiersz(skrótw.).
15Por.teżAndromacha,w.665;Troianki,w.932.
16Por.wyważonerozważaniaJ.Danielewicza,Tematwolnościwlirycegreckiej,„Classica
Cracoviensia”VI2001,s.73-85(oSolonies.77-80).Por.teżwstępiprzypisyL.Trzcion-
~13~
