Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jesttotypowesformułowaniedualizmuantropologicznego,zacieśniającego
człowieczeństwodoaspektuwyłącznieduchowegoiupatrującegowposiadaniu
materialnegociałaczasowezło.
Innycharakter,jużbardziejrealistyczny,maantropologiaArystotelesa.
Odrzucającnaukęowiecznychiniezmiennychideachposiadającychsamoistne
bytowanieniezależnieodmaterii,umieściłjejakoformyizasadyżyciawrośli-
nach,zwierzętachiludziach.Takaformastałasiępierwszymaktemciałafi-
zycznego,organicznego,mającegożyciewmożności.Człowiekstałsięzatem
połączeniemmaterialnegociałainiematerialnejduszy,aowopołączenieobu
elementówmiałocharakternaturalnyorazistotny.Ciałozostałouznaneza
współelementludzkiejnatury,mającycharakterpasywny.Byłoonomaterialnym
tworzywem,formowanymiożywianymprzezduszę,dlategoteżdlaArystotele-
saduszaniejestjeszczepełnymczłowiekiem(jakmówiłwcześniejotymPla-
ton),leczjestformąmaterialnegociała
14.
Jakwynikazprzedstawionychopisów,filozofiagreckaniezbytczęsto
mówiłaoosobie,mimotojejantropologicznezainteresowaniegatunkiemludz-
kimzbiegiemczasudoprowadziłodozrodzeniasięnagruncieogólnojęzyko-
wymterminologii,któraprzyczyniłasiędozaistnieniapojęcianosoba”
15.Jużw
IItysiącleciuprzedChr.wkulturzehelladzkiejbyłznanyterminprosopon(gr.
προσοπον).Oznaczałontyle,co:nwokółoczu”,nnawejrzenie”,byłsynonimem
polskiegonob-licza”,sugerowałwięcludzkątwarz,wejrzenie,którew
bezpośrednisposóbprzedstawiaczłowiekaiwyrażajegoswoistość,jegonja”;
skłaniarównocześniedoustosunkowaniasiędoniego.Łacińskitego
odpowiednik–npersona”–pochodziłprawdopodobniezjęzykaEtruskówi
oznaczałwpierwtypowączynnośćlubtypowyludzkicharakter
16,skądnastępnie
przeszedłondoRzymianjakookreśleniemaskiużywanejwczasieigrzysklub
wteatrzeprzezaktorów.PodkonieczaśIIw.poChr.zacząłbyćszeroko
stosowanywprawodawstwie,oznaczającpodmiotprawaorazgodność
jednostki;przeciwieństwembyłostosowaniesłowares(rzecz),itaknp.
niewolnikbyłokreślanywłaśniejakores,aniepersona.
Trzebaprzyznać,żewświeciehelleńskimpojęcieosobyzostałozapożyczone
zobszaruteatru,awpóźniejszymczasietakżezreligii.nItak<maska>oznaczała
jakieśbóstwo,aktoraorazideę.Wteatrzegreckimmaskiwpierwszejfazie
przedstawiałyróżnerole,partieikreacje,czylidramatispersonae.Stądna-
14Zob.Arystoteles,Metafizyka,Warszawa1984,1043,a;1037,a.;C.Giacon,IldivenireinAristotele,
Padova1947;A.C.Lloyd,ActivityanddescriptioninAristoteleandtheStoa,London1971;J.A.Peters,
MatterandForminMetaphysics,nTheNewScholasticism”1957,nr31,s.447-483.
15Zob.C.S.Bartnik,Personalizm,op.cit.,s.66-68.
16Zob.M.P.Duthoit,Auservicedelapersonnehumaine,[w:]Lapersonnehumaineenpéril,compterenduin
extenso–SemainessocialesdeFrance,Clermont-Ferrand,XXIXsession,Paris1938,s.43.
16
