Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UrszulaMorszczyńska
NORMYDYDAKTYCZNEWŚWIETLENORM
PEDAGOGIKIOGÓLNEJIWARTOŚCI
Termin„norma”występujewjęzykupotocznymwwielukontekstach,coniepozosta-
jebezwpływunaprecyzyjneokreśleniejegoznaczenia.Nierzadkotakżemieszasię
normyzinnymiwypowiedziamipraktycznymi.Zdaniapraktyczne(wodróżnieniu
odteoretycznych,zawierającychtreśćopisową)„odnosisięzawszedoczegoś,conie
jestobojętnedlakogośzuwaginadziałanielubpostawęwolitywnąiemocjonalną”1.
Wśródzdańpraktycznychwyróżniasięwypowiedzinormatywne(powinnościowe),
rozkaźnikoweiwartościujące(oceny).Tworząonepewnąhierarchięzewzględuna
wiążącysięznimistopieńrekomendacji.Najsilniejszymbodźceminicjującymdzia-
łaniesąrozkazy,awdalszejkolejnościnormyioceny.Odwrotniezaśprzedstawiasię
ichfunkcjainformacyjna:najłatwiejmożnadostrzecelementyinformacyjnewoce-
nachinormach,anajtrudniejwrozkazach2.
OwieleszerzejzdaniapraktyczneujmujeJerzyKalinowski.Zdaniapraktycz-
ne,jakozdaniawyrażającesądykierująceludzkimdziałaniem,dzielionnadwa
podzbiory.Dopierwszegozaliczazdaniawartościujące,rozkazująceinormatywne
orazzdaniaotychzdaniach.Nadrugizbiórskładająsięzdaniapośredniomówiące
opodmiociewartościującym,nakazującymczynormującymdziałanie.Dotejgrupy
zaliczamiędzyinnymi:prośby,zdaniawyrażająceżyczenia,obietnice,groźby,bła-
gania,zachwyty,radyiostrzeżenia3.Wtejpragmatycznejoptycewśródwieluform
wypowiedzipraktycznychnormytracąwyrazistość.
Wliteraturzeprzedmiotutrudnoznaleźćpowszechnieakceptowanestanowisko
wsprawienorm.Nawielośćpragmatycznychujęćnakładająsięróżnorodnepropo-
zycjefilozoficzne,sporylogiczneimetodologiczne,dajesięzaobserwowaćmiesza-
nieaspektówjęzykowychiprzedmiotowychnormy(wypowiedzijęzykowejztym,
cooznaczane).Analizaróżnychsposobówokreślanianormyskłaniadoprzyjęciasta-
nowiska,zgodniezktórymnormymożnatraktowaćjakozdaniaopowinnościach4.
1
S.Kamiński,Metodaijęzyk,KUL,Lublin1994,s.457.
2
Por.tamże,s.457in.
3
Por.J.Kalinowski,Teoriapoznaniapraktycznego,TNKUL,Lublin1960,s.53in.
4
Por.U.Morszczyńska,Normywpedagogice.Aksjologiczneimetodologicznewyznacznikistatusu
zdańopowinnościach,Wyd.KsięgarniaAkademicka,Kraków2009,s.198.
