Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Pieniądzpapierowy
15
Gdyzłotostałosięmetalem,wktórympowszechniedokonywanorozliczeń,można
byłojużmówićopieniądzumonometalicznym,osystemiejednegoparytetu.WAnglii
systemwalutyzłotejoficjalniewprowadzonow1816r.,pozakończeniuwojen
napoleońskich.Systemowitemutorowałodrogęuchwaloneprzezparlamentsłynne
„prawolordazLiverpoolu”.WeFrancjiw1863r.wprowadzonosystembimetalizmu.
Podlegałonewolucjiwkierunkusystemuzłotego.Monometalicznysystem(złoty)
oficjalniewprowadzonoweFrancjidopierow1928r.StanyZjednoczonewprowadziły
systempieniądzazłotegow1853r.,Niemcyw1873r.,Austriaw1892r.,aRosja
w1897r.
1.2.Pieniądzpapierowy
Posługiwaniesięzłotymimonetaminiebyłoaniwygodne,anitanie.Kosztownebyło
zwłaszczaichprzechowywanieitransport.Zasobypieniężnemającecharakteroszczęd-
nościzaczętodeponowaćuzłotników;byłotobardziejbezpieczneniżprzechowywanie
szlachetnegokruszcuwdomu.Wzamianwkładcyotrzymywaliodzłotnikówkwity
depozytowe,potwierdzającefaktulokowaniaunichokreślonejliczbymonetzłotychczy
srebrnych.Kwitytebyłyzobowiązaniemzłotnikówdonatychmiastowegozwrotumonet
(zaodpowiedniąopłatą)właścicielowi,gdytegosobieżyczył.
TegorodzajupraktykizaczętostosowaćwLondyniewXVIIw.Nawiasemmówiąc,
działalnośćfinansowąjakozawódwyspecjalizowanymożnabyłozaobserwowaćwAnglii
jużwXVIw.Wtedytopojawiłsięwużyciuwekselhandlowy.Niedziałosiętobez
przyczyny.AnglięwXVIw.charakteryzowałbowiembardzodynamicznyrozwój
produkcjiihandlu,wtymhandluzagranicznego.Dlaścisłościdodajmy,żeinstytucja
wekslahandlowegoniebyławynalazkiemAnglików.Pojawiłsięonwużyciujuż
wXIIw.wmiastach-państwachwłoskich.Ponieważjednakkrajeśródziemnomorskie
gospodarczopodupadły,obróttowarowystałsięmniejszy,awśladzatymmniejbyło
teżfinansowychtransakcjiwekslowych.
RozwójhandluwAngliisprawił,żemiędzyuczestnikamitransakcjitowarowych
rozpowszechniłosięzjawiskoudzielaniakredytu.Odbiorcatowaruniezawszebył
wstanieuiścićnależnośćwchwiliotrzymaniatowaru.Zaciągałwięcudostawcydług,
któryspłacał,gdyzakupionytowarodsprzedał(najczęściejwciągu3miesięcy).Jako
dowódpowstaniastosunkukredytowegodostawcatowaru-wierzycielwystawiałwłaśnie
weksel,czylidokumentzobowiązującyodbiorcę-dłużnikadozapłaceniaokreślonejsumy
wokreślonymczasie.Odkredytukrótkoterminowegowierzycielpobierałprocent.
Wekselbyłmaterialnympotwierdzeniemzobowiązaniadłużnika.
Transakcjekredytowezawieraneprzedrozpowszechnieniemsięwekslawiązałysię
raczejzkredytamiosobistymi,przeznaczonyminacelekonsumpcyjne,udzielanymina
bardzowysoki,wręczlichwiarskiprocent.Ichcechąujemnąbyłtakżebrakpowiązania
zobrotemtowarowymiwogólezdziałalnościągospodarczą.Niepowstawaływięc
materialnepodstawyichspłaty.Przykredytachosobistychwzajemnezaufaniedosiebie
wierzycielaidłużnikamiałoniezwykleważneznaczenie.Gdydłużnikniespłacił
kredytu,wierzycielponosiłstratę.Mógłnajwyżejwtrącićwinowajcędowięzienia,co
