Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
PolskamonografiapopularnonaukowaprzełomuXIXiXXwieku
1.2.Stanbadań
IstniejącenaprzełomieXIXiXXwiekugatunkisłużącepopularyza-
cjimyślinaukowej,takiejak:wykład,odczyt,artykuł,pogadanka(wszystkie
zdookreśleniemupopularnonaukowy”),pozostawałydotejporynamarginesie
refleksjigenologicznej.Żadnazwymienionychformniedoczekałasięjakdotąd
lingwistycznejmonografiigatunkowej,mimożeobecniewszystkieonenależą
doobszaru(urodziny”)gatunkównaukowych4.Niestworzonotakżetypolo-
giidawnychgatunkównaukowych,którauwzględniałabyzróżnicowaniena
gatunkiteoretycznonaukowe,popularnonaukoweidydaktyczne,cowynikać
możem.in.zfaktu,żegranicemiędzyowymiodmianamibyłydośćpłynne5.
Genologicznegoopisudoczekałosięzaledwiekilkawspółcześniefunkcjonujących
form,należącychdoolbrzymiejgrupygatunkównaukowych,takichjak:
•
wykład(por.Biesaga2012),przyczymautorkamonografiiskupiasię
naanalizieaspektupragmatycznego,tzn.instancjidyskursywnychwska-
zującychnaotoczeniesytuacyjne,czylinadawcęiodbiorcę,orazczas
komunikacji;
•
przedmowa(por.Pałucka2008)-opracowanietozawieraanali-
zęwyznacznikówgatunkowych,aległównąuwagęautorkakierujena
typowądlagatunkukonwencjękomunikatywnąokreślanąjakodystans
komunikatywny;
4Szerzejoproblemachklasyfikacyjnychpiszęwrozdziale4pt.Rodzinagatun-
kówpopularnonaukowychnaprzełomieXIXiXXwieku.
5Nikttakżedotejporyniezająłsięanaliządawnychtekstówksiążekpopular-
nonaukowychpodkątemlingwistyczno-genologicznym.Jeślionichwspominano,to
jedyniewkontekścieliterackimbądźteżjęzykowo-stylistycznym.Wartozauważyć,że
wjednejznajważniejszychpraczzakresudziejówpolskiegojęzykaistylunaukowego
-monografiiJ.Biniewicza(2002)traktującejokształtowaniusięjęzykanaukmate-
matyczno-przyrodniczych-podstawęmateriałowąstanowiąnietylkodawnepod-
ręcznikiprzeznaczonedlaszkół,pisanenp.nazalecenieKomisjiEdukacjiNarodowej,
aletakżedziełaadresowanedoszerokiegokręguodbiorców(kupców,rzemieślników
niemającychwykształceniaspecjalistycznego),jaknp.podręcznikpt.Nowysposób
arytmetykiiakosiękażdyprędkoyłatwiemożenauczyćrachowaćz1647r.czytraktat
pt.FizykadoświadczeniamipotwierdzonaprzezJózefaHermanaOsińskiegoScholarum
PiarumwCollegiumNobiliumflozofiimatematykiprofessorakrotkozebranaz1772r.
Autoropracowanianiewyznaczajednakżadnej,chociażbypłynnejgranicymiędzy
dawnymitekstaminaukowymiapopularnonaukowymi,skupiającsięnaopisiedzie-
jówterminologiiiwybranychaspektachzzakresuspójnościtekstu.
