Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX I XX wieku

Anetta Gajda

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8142-667-1

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

330

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Gajda, Anetta. Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX I XX wieku. Red. . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020, 330 s. ISBN 978-83-8142-667-1

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Gajda, A.

T1 Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX I XX wieku

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

PP Łódź

YR 2020

SN 978-83-8142-667-1

Bibliografia BibTex:

@Book{ 216837, author = "Gajda, Anetta", editor = "", title = "Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX I XX wieku", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego", year = "2020", address = "Łódź", isbn = "978-83-8142-667-1" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Gajda, Anetta

ED -

TI - Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX I XX wieku

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

CY - Łódź

PY - 2020

SN - 978-83-8142-667-1

ER -

Netografia (standard APA):

Gajda, Anetta. Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX I XX wieku [baza danych online] Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020 [dostęp: 08 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/polska-monografia-popularnonaukowa-przelomu-xix-i-xx-wieku-anetta-gajda-216837.

genologia, książka popularnonaukowa, popularyzacja pojęć, dzieła popularnonaukowe, monografia popularnonaukowa, wartościowanie treści, obrazowość

Publikacja dotyczy książki popularnonaukowej. Autorka omawia dzieje idei popularyzacji, świadomość genologiczną popularyzatorów, a także rekonstruuje rodzinę gatunków popularyzujących wiedzę w Polsce w wieku XIX i na początku wieku XX. Analizuje p...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8142-667-1

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

330

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp13
1.1. Cele pracy19
Rozdział I. Założenia metodologiczne19
1.2. Stan badań20
1.3. Perspektywa badawcza i metodologia25
1.4. Kryteria doboru źródeł30
1.5. Struktura pracy41
CZĘŚĆ PIERWSZA. W KRĘGU DZIEJÓW IDEI POPULARYZACJI I FORM GATUNKOWYCHRozdział II. Z dziejów kształtowania się idei popularyzacji47
2.1. Starożytne korzenie popularyzacji48
2.2. Łacińskie średniowiecze i uprzystępnianie pojęć51
2.3. Przełom odrodzeniowy – dzieło Galileusza i popularyzacja w językach narodowych53
2.4. Działalność popularyzatorska uczonych epoki oświecenia56
2.5. Popularyzacja nauki i wiedzy w czasach niewoli (lata 1832–1890)60
2.6. Przełom XIX i XX wieku (lata 1890–1918) – tłumaczenia, parafrazy, kompilacje i oryginalne dzieła popularnonaukowe62
2.7. Dwudziestolecie międzywojenne – kontynuacja i rozwój form popularyzacji69
Rozdział III. Świadomość genologiczna na przełomie XIX i XX wieku73
4.1. Próby klasyfikacji85
Rozdział IV. „Rodzina” gatunków popularnonaukowych na przełomie XIX i XX wieku85
4.2. Gatunki popularnonaukowe w świetle teorii podobieństwa rodzinnego89
4.2.1. Monografia popularnonaukowa a podręcznik91
4.2.2. Monografia popularnonaukowa a monografia naukowa92
4.2.3. Monografia popularnonaukowa a cykl wykładów lub pogadanek92
4.3. Przedmiot badania w świetle klasyfikacji genologicznych93
5.1. Aspekt strukturalny101
5.1.1. Stan badań101
CZĘŚĆ DRUGA. W KRĘGU ANALIZRozdział V. Struktura formalna książki popularnonaukowej101
5.1.2. Pojęcie struktury103
5.1.3. Pojęcie i zakres ramy delimitacyjnej105
5.1.4. Związek struktury i gatunku106
5.1.5. Komponenty strukturalne książki popularnonaukowej107
5.2. Tytuł i jego funkcje108
5.2.1. Struktura semantyczna i kompozycyjna tytułów110
5.2.2. Struktura formalnojęzykowa tytułów115
Tytuły nominalne115
Tytuły werbalne118
5.3. Organizacja fragmentów inicjalnych120
5.3.1. Autoprezentacja nadawcy122
5.3.2. Nawiązanie kontaktu z czytelnikiem124
5.3.3. Zapowiedź tematu128
5.3.4. Granice podejmowanej problematyki128
5.3.5. Wstępne wartościowanie tematu i zaakcentowanie jego wartości poznawczej129
5.3.6. O konieczności poznania130
5.3.7. Informacja o gatunku131
5.3.8. Modele organizacyjne wstępu132
Model 1. Od relacji N-O do tematu132
Model 2. Od tematu do relacji N-O133
Model 3. Temat jedynym obiektem opisu133
Model 4. Temat i relacja N-O jednocześnie133
5.4. Wewnętrzne uporządkowanie tekstu głównego135
5.4.1. Jednostki tektoniczne135
5.4.2. Struktura tematyczna137
Podział na rozdziały139
Podział na akapity i sekwencje akapitów140
5.4.3. Delimitacja wewnątrztekstowa za pomocą wypowiedzi metatekstowych144
5.5. Organizacja fragmentów finalnych148
5.5.1. Informacje o zakończeniu wypowiedzi150
5.5.2. Podsumowanie treści150
5.5.3. Zamknięcie relacji nadawczo-odbiorczej152
5.5.4. Schematy kompozycyjne zakończenia154
5.6. Jednostki paratekstualne jako elementy nieobligatoryjne156
5.6.1. Przypisy159
5.6.2. Komponenty ikoniczne165
5.6.3. Streszczenia, pytania kontrolne, polecenia, tabele, bibliografie168
5.6.4. Parateksty edytorskie168
Objaśnienie168
Dedykacja169
Podziękowanie169
5.7. Wnioski170
6.1. Aspekt pragmatyczny175
6.1.1. Dialogowość jako cecha przekazu popularnonaukowego175
Rozdział VI. Rozmowa ucząca, czyli o relacji uczonego-popularyzatora i niespecjalisty175
6.1.2. Pojęcie dialogu i dialogowości176
6.1.3. Zakres i cel badań177
6.1.4. Modelowy układ nadawczo-odbiorczy177
6.2. Relacja osobowa179
6.2.1. „Ja” popularyzatora181
6.2.2. „My” popularyzatora184
6.2.3. „Ty” niespecjalisty190
6.2.4. „Wy” niespecjalisty192
6.2.5. „On”, „oni”, „czytelnik”, „ktoś”, „każdy”, „wszyscy”195
6.3. Relacja bezosobowa198
6.4. Struktury tekstowe o charakterze dialogowym200
6.4.1. Struktury pytajno-dialogowe201
6.4.2. Wyimaginowane dialogi204
6.4.3. Przytoczenia205
6.5. Wnioski206
7.1. Aspekt poznawczy i aksjologiczny213
Rozdział VII. Wartościowanie treści, czyli stosunek nadawcy do opisywanej rzeczywistości213
7.2. Wartościowanie w dyskursie popularnonaukowym214
7.2.1. Podstawowe pojęcia216
7.2.2. Cel i zakres projektowanych analiz217
7.3. Wartościowanie pozytywne218
7.3.1. Przymiotniki w stopniu równym (wybitny, doskonały, ciekawy…)219
7.3.2. Stopniowanie przymiotników (doskonalszy, jeden z najdoskonalszych, najdoskonalszy…)223
7.3.3. Rzeczowniki (znawca, dokładność, istotka…)224
7.3.4. Wykrzyknienia (To jest fakt poniekąd sensacyjny!)226
7.3.5. Nagromadzenia określeń wartościujących i laudacje227
7.4. Wartościowanie negatywne227
7.4.1. Przymiotniki w stopniu równym (tępy, niezasłużony, głupi…)228
7.4.2. Przymiotniki i przysłówki w stopniu wyższym i najwyższym (szkodliwiej, najgorszy…)230
7.4.3. Rzeczowniki negatywne (znachor, frazesy, niezaradność…)230
7.4.4. Nagromadzenia określeń wartościujących i krytyka231
7.4.5. Wartościowanie ilościowe232
7.5. Wnioski233
8.1. Aspekt stylistyczny237
Rozdział VIII. Obrazowość jako kategoria stylistyczna służąca przystępności237
8.2. Właściwa obrazowość239
8.2.1. Metafory242
8.2.2. Porównania244
8.2.3. Personifikacje247
8.3. Komparans jako tzw. wiedza wspólna252
8.4. Wnioski255
Podsumowanie259
„Wykłady popularne” w formie książkowej263
Źródła podstawowe263
Wykaz i opis bibliograficzny źródeł263
„Odczyty” w formie broszur266
„Pogadanki” w formie książkowej266
Gatunki paraliterackie: „czytanki”, „opowiadania”, „gawędy”, „bajki”267
Źródła uzupełniające267
Tłumaczenia i adaptacje dzieł obcych269
Zbiory różnych form gatunkowych269
Bibliografia273
A) Części inicjalne291
Aneks291
B) Części finalne308
C) Ilustracje314
Polish popular science monograph on the turn of 19th and 20th century. Genological study (Summary)325
Od Redakcji329

Rozdział1.Założeniametodologiczne

Dozasadniczegokorpusutekstunależątrzygrupypublikacjiksiążkowych

zawierającychwtytułach,wstępachlubtekstachzasadniczychnazwygatun-

kowe.Użytewtytulewykład,pogadankaorazodczytwskazująwedługmniena

gatunkitworzącegrupęnajbliżejspokrewnioną.

Źródłauzupełniające,określanewniniejszejpracyjakogatunkiparali-

terackie(tj.czytanki,opowiadania,powiastki,gawędy,bajki),będącewmojej

opiniiformamigatunkowymiuodalszymstopniupokrewieństwa”

,stanowią

swoistegorodzajutłogenologiczne.Wspominamonichzazwyczajwprzypi-

sachwsytuacji,gdyuwaginaichtematwydająsięistotnezpunktuwidzenia

omawianegozagadnieniaipomagająwpełniejszejprezentacjiaspektugeno-

logicznego.Obecnośćelementówanalizyporównawczejuzasadniafakt,że

wbadanychprzezemnietekstachodnajdujemycechytypowedlawspomnia-

nychwyżejgatunkówparaliterackich,orazto,żeautorzybadanychtekstów

bardzoczęstobylitwórcamiróżnorodnychformwypowiedziodpowiadają-

cychposzczególnymtypomdziałalnościpopularyzatorskiej(por.Wykaziopis

bibliografcznyźródeł).

Pozazakresemopisuznalazłysięponadto-spełniającefunkcjępopula-

ryzatorską-gatunkizpograniczabeletrystyki,któreprzezautorówiwydaw-

cówbyłyokreślanejakokomedienaukowe,ówczesnewydawnictwaencyklope-

dyczneisłowniki(którychliczbawbadanymokresiebyłarównieżolbrzymia),

atakżeporadniki(Suchodolski1987:605).

Wybierającdoanalizypublikacjeksiążkowe,kierowałamsięrównieżwyjąt-

kowąrolątejwłaśnieformy.JakpodajeWielkaencyklopediaPWN(2004:542),

uksiążkawdobiezaborów(1795-1918)odegrałaszczególnąrolę”

.Charakte-

rystyczne,żetworząclistyfrekwencyjnedlatekstówpopularnonaukowych,

autorzySłownictwawspółczesnegojęzykapolskiego(Kurcz,Lewicki,Sambor,

Woronczak1974)napisali:uwydawnictwaksiążkoweuznanojakotekstynaj-

bardziejreprezentatywnedlaprozypopularnonaukowej,instrumentyzacho-

waniajęzyka,piśmiennictwaikulturynarodowej”

c.Kryteriumtematyczne

Dokonanenapoczątkuwyborynależałoskorygować.Ostatecznieprzed-

miotemanalizyuczynionopublikacjepopularnonaukowezobszarunastępu-

jącychdyscyplin:matematyki,ﬁzyki,chemii,biologii,astronomii,geoﬁzyki

igeologii,atakże-używającwspółczesnychpojęć-biologiimedycznejoraz

elektronikiikomunikacji,należącychwówczasdorodzącejsiędopierodzie-

dzinynauktechnicznych.Trzebajednakpodkreślić,żeautorzyomawianych

publikacjiksiążkowychrzadkokiedyograniczalisiędopopularyzowaniawie-

dzyzzakresutylkojednejdyscyplinynaukowej(czegoświadectwemjestcho-

ciażbytematycznarozpiętośćichdorobku),dlategoteżniesposóbdokonać

Brak wyników

Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX I XX wieku

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra