Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Metodyetnogeograficznairetrogresywna
39
porównawcze,aleteżsprawia,żeobrazyposzczególnychistotdemonicznychstają
sięsłabookreślone54.
Wspomnijmy,żeobokrównoważnychterminównsystematyka”inklasyfikacja”
występujetakżentypologia”
.Toostatniepojęcieoznaczanzabiegmetodologiczny(lub
rezultattakiegozabiegu)polegającynagrupowaniuprzedmiotównazasadziepo-
dobieństwadopewnegoprzedmiotuwzorcowegozwanegotypem”(Marciszewski,
1988:212).Watlasachetnograficznychnaogółniestosujesiętegorodzajuzabiegów,
choćspotykasiętenterminwznaczeniunsystematyka”inklasyfikacja”
.
Zrozumiałejest,żewobydwurodzajachporządkowaniamateriałupojawiają
siępojęcianrodzaj”
,ntyp”
,nodmiana”
,npododmiana”
,nforma”
.Obocznieużywa
sięjeszczeterminunwariant”
.Wzajemnystosunektychpojęćkażdorazowojest
określonywlegendzie.
***
Czytelnikkorzystającyzatlasówetnograficznychoczekujetego,abyanalizowane
przezniegomapyilustrowaływystępowaniefaktukulturowegowokreślonym
momencie.Danyfaktwjednychokolicachmógłbyćwczasiebadańpospolitylub
dopieroupowszechniałsię,wdrugich-zanikałlubzanikł;inaczejmogłobyćjedno
czydwapokoleniawstecz.Wreszcieinformatorzymogligoniepamiętać,zwłaszcza
jeślizanikłdawniej;jesttakżemożliwe,żebyłwprzeszłościnieznany.
Najprostszesformułowaniachronologicznedasięprzedstawićnastępująco:1)badany
faktkulturowyzapamięciinformatorów,odniepamiętnychdlanichczasówbyłinadal
jestznany;2)badanyfaktkulturowyistniałodniepamiętnychczasów,alezanikłza
pamięciinformatorów;3)badanyfaktkulturowypojawiłsięizanikłzapamięciinfor-
matorów;4)badanyfaktkulturowypojawiłsięzapamięciinformatorówitrwanadal;
5)badanyfaktkulturowyniebyłznanyzapamięciinformatorów.WPAEczęstopojawia
sięinformacjaotym,żemapowanyfaktkulturowyistniał(lubnieistniał)podczas
badań;pamiętając,żebadaniaprowadzonoprzezwielelat,począwszyod1953roku,
zdajemysobiesprawęznieporównywalnościwieluznich.Nadtowlegendachmap
odnajdziemyponad200(sic!)różnychokreśleńczasuzanikania,rzadko-pojawiania
sięfaktówkulturowych;ułatwiatoodtwarzaniegenezyposzczególnychzjawisk,ale
jednocześnieutrudniabadaniaporównawczewobrębiecałegoatlasu.
JózefGajekpisałnatematchronologii:
Atlaswzasadzieprzyjąłaprioriokreśloneokresy.Bada,czyokreślonezjawisko
njeszcze”względnienjuż”istniałowgranicachprzyjętychcezur.Jakookreślone
okresyprzyjęto:
1.CzasprowadzonychbadańPAE,wktórychzjawiskoistniałonjuż”lub
njeszcze”
2.PoIIwojnieświatowej.
.
3.OkresmiędzyIaIIwojnąświatową.
4.PrzedIwojnąświatową.
5.PodkoniecwiekuXIX(pouwłaszczeniu).
6.WpołowiewiekuXIX.
7.NapoczątkuwiekuXIX.
54Nowo,ostatnioprzedstawionepropozycjewtymzakresiezob.w:Kłodnicki,Diakow-
ska-Kohut,2015.
