Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20Metodyetnogeograficznairetrogresywna
Mapy,apotemteżatlasyetnograficznepowstawaływścisłymzwiązkuzrozwi-
jającąsięmetodągeograficzną8.Pionieremwjejzastosowaniuwetnografiistałsię
KazimierzMoszyński,piszącNiektórewynikietnografcznychbadańPolskiiLud
polskiwdorzeczuWisły,orazWilhelmPessler,publikującartykułDiegeographische
MethodeinderVolkskunde(Moszyński1925,1927;Pessler,1932)9.Specyfikatej
metodywodniesieniudoetnografiisprawiła,żezczasemzaczętoużywaćnazwy
nmetodaetnogeograficzna”:
Metodaetnogeograficznaskładasięzdwóchczynności:1)czystokartograficznej,
polegającejnananoszeniu[danychodnoszącychsiędo]faktówkulturowychna
mapę,ustalaniuistwierdzaniuzasięgóworazwzajemnychukładówi2)interpre-
tacyjnych:geograficzno-historycznyczno-językowych,polegającychnaszukaniu
związkówizależnościmiędzystwierdzonymiróżnymizasięgamiwytworów
kulturowychapodłożemgeograficznym,procesamihistoryczno-społecznymi,
językowymiitp.(Pokropek,1981:68).
Najprościejwięcrzeczujmując,metodaetnogeograficznaskładasięzdwóchczęści,
jednadotyczykonstruowaniamap(technikakartograficzna),druga-sposobów
wnioskowanianaichpodstawie.Naturalnąkolejąrzeczybędzieprzedstawienietu
technikikartograficznej,wpowiązaniuzsamymimapamiiatlasami,wszczególności
zPolskimatlasemetnografcznymiinnymiatlasamidotyczącymiobszaruPolski.
Atlasytradycyjnejkulturyziempolskich
Etnograficzneijęzykowo-etnograficzneatlasywEuropiezaczętoopracowywać
ipublikowaćjużwlatachtrzydziestychXXwieku,większośćznichukazałasię
później-wdrugiejpołowietegostulecia.PrzedstawiającPolskiatlasetnografczny,
niesposóbpominąćwcześniejszegodorobkuetnokartograficznegodotyczącego
obszaruPolski,wtymteżatlasówregionalnychorazatlasówniemieckich-Atlas
derdeutschenVolkskunde(ADV)iAtlasderPommerschenVolkskunde(APV),
obejmującychdzisiejszezachodnieipółnocneziemiePolski(Atlasderdeutschenł,
1936-1939;Atlasderdeutschenł,1958-1979;Kaiser1936a,1936b)10.Wspomniane
8PierwszemapyetnograficznewPolscepojawiłysięwokresiemiędzywojennym;ich
autoramibyli:KazimierzMoszyński,JadwigaKlimaszewskaorazRomanReinfuss,zośrodka
krakowskiego,orazAlfredBachman,JanFalkowski,AdamFischeriLeonPopiel,zośrodka
lwowskiego.
9Dorobekbadaczy,główniezwiązanychzADV
,zostałprzedstawionyzpolskiegopunktu
widzeniawpracach:Gajek,1947a;Frankowska,1948;Labuda,1954.Znamienne,żeautorzy
pominęliosiągnięciaMoszyńskiego,zreferowanewdodziśaktualnymartykuleNiektóreprzy-
czynyzróżnicowaniakulturyludowejwPolsce,opublikowanymw1938roku(Moszyński,1938a).
Dodajmy,żenadbitkategoartykułunosidatę1937.
10Teostatnieprzynoszącenneinformacje,odnoszącesiędoludnościautochtonicznej,
któraopuściłateziemiewwynikuIIwojnyświatowej.Po1945rokuosiedlilisiętuprzybysze
zKresówWschodnichorazzcentralnychobszarówPolskiiodziedziczylioniczęśćkultury
materialnejorazwnieśliwłasnąkulturęspołecznąiduchową,zróżnicowanąnatymobszarzena
kształtkobierca.Dodajmy,żeprzedIIwojnąświatową,zinicjatywyJ.Gajka,InstytutBałtycki
rozpocząłpracenadnPomorskimatlasemkulturyludowej”;zbiorymateriałówpodczaswojny
uległyzniszczeniu(Gajek,1968:2).
