Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚWIĘTOSAWSKIFUNDAMENTKULTURY
NieodosobnionadziśwSerbiiopiniaznanegobadaczaserbskiejkulturyili-
teraturyPredragaPalavestry,iż:
(…)współczesnakulturaserbskajestkulturąopartąośredniowiecznetradycjeserbskiego
prawosławia(svetosavlja)orazświętosawskąikosowskąetykę,patriarchalność
iwyjątkowykultprzodków,atakżetragicznągotowośćdoponoszeniaofiar
1
możewydaćsięodbiorcy,niecosłabiejznającemudziejenaroduikulturyserb-
skiej,pewnymanachronizmemczyteż„nadinterpretacją”–wpisanąwpopular-
nydziśnurtneoromantycznejanamnezyprzeszłości.Bonawetjeśli–zgodnie
zsugestiąinnegobadacza–historykaRadovanaSamardžicia–Serbowieistotnie
„sąnajlepszymdowodemnaprawdziwośćtwierdzeniaJohannaGottfriedaHer-
dera,iżnarodyeuropejskieduchowoukształtowanezostaływśredniowieczu”
2,
todzisiejszepróbyinterpretowaniadziejówkulturypoprzezpryzmatdwóch
tylko–kluczowych,aleodległychwczasie–bośredniowiecznychwydarzeń
ipostacizdająsiętymostatnimnadawaćwalorfenomenówwysocespecyficz-
nych.
Nieczęstoteżzdarzasię,bywizjadziejówdanegonaroduwopiniiwspółcze-
snychbadaczytakchętnieiczęstosprowadzanabyłanapłaszczyznętranscen-
dentnąipostrzeganawwymiarzeeschatologicznym.Serbowiestanowią,bez
wątpienia,jedenzwieluprzykładównarodów,któretajemniczysensswojej
egzystencjipróbowaływyjaśnićwkategoriachtranscendencji(byprzywołać
możenajlepszy–wsensiepodobieństwamodelukulturowego–przykładRo-
sji)
3.Jednakżywotnośćpewnychukonstytuowanychwciągutrwającegotu
ponadpięćstuleci(liczącodczasówNemanjiciów)
4średniowiecza,ideioraz
1P.Palavestra,Književnost–kritikaideologije,Beograd1991,s.26.
2R.Samardžić,Kosovskoopredeljenje,Beograd1990,s.63,tłum.najęzykpolskiD.Gil–po-
dobniewcałejksiążce.
3Wtymjednakwypadku,niezwyklenośnynurtmisjonistycznyjeszczemocniejniżwSerbii
ujmowaćbędzieposłannictwonaroduwsensiesoteriologicznym,asammit„naroduwybranego”
podbudowanyzostanie,jakwiadomo,ideąMoskwy,jako„TrzeciegoRzymu”,mocnoakcentującą
apokaliptykęimillenaryzmizczasemprowadzącąnawetdohierokracji,idolatriiiapoteozynaro-
du.Por.np.:A.Andrusiewicz,MitRosji,Rzeszów1994.
4ZapoczątekistnieniaśredniowiecznegopaństwaserbskiegoprzyjmujesięwiekIX,jednak
właściwedziejepaństwa(poscaleniuziemprzezStefanaNemanję),naroduijegokulturywiążąsię
zkońcemXIIipoczątkiemXIIIw.Wświadomościpotocznejokreślenie„serbskieśredniowiecze”
łączonejestwięczokresempanowaniatrzechserbskichdynastii(Nemanjiciów,Lazareviciów
iBrankoviciów)–odkońcaXIIdoprzełomuXVIIiXVIIIw.(cezuręwyznaczatuprzedewszyst-
