Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Horgan,Psychologiaterroryzmu,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15391-5,©byWNPWN2008
Odredaktoranaukowego
WprowadzenienarynekpublikacjinaukowychiprofesjonalnychmonografiiJohnaHorganaPsychologia
terroryzmu(ThePsychologyofTerrorism)zasługujenauwagęprzedewszystkimdlatego,żeotwieraprzed
polskimodbiorcąnoweobszarydociekańibadańnadterroryzmem.Zawierapodsumowaniedotychczaso-
wychstudiówpoświęconychterroryzmowizperspektywypsychologii,pokazująckrytyczniezgromadzoną
wiedzęisugerującdalszekierunkibadańwtymzakresie.
Wdostępnychunastekstachzarównoakademickich,jakipublicystycznychterroryzmopisywano
iwyjaśnianogłówniezperspektywyiwkategoriachpolitologii,prawamiędzynarodowego,doktrynide-
ologicznych,zakcentowaniem„patologicznej”moralnie,społecznieiprawniejegonatury.Prezentującjako
tłopodjętychprzezsiebiestudiówwspomnianeujęcia,JohnHorganodnotowujemiędzyinnymi,żezawar-
tewnichdoidentyfikowaniazjawiskawartościowanie(aksjologia)jestużytecznewzabiegachpropagan-
dowychidecyzjachpolitycznych,aleograniczamożliwośćrzetelnegobadaniaorazpoznaniauwarunko-
wań,przebieguimechanizmówterroryzmu.
Terroryzmzgodnieznajczęściejprzyjmowaną,ogólnądefinicjąto„stosowaniezagrożeniaprzemocą
lub/iużycieprzemocybezpośredniejbądźpośredniej–wróżnychformachiwróżnymnatężeniu–jako
sposobówosiąganiacelówwkontekściezadańpolitycznych”(A.F.napodstawieJ.H.).Wtymrozumieniu
chodzizatemozjawiskotostrictespołeczno-polityczne,wperspektywiehistorycznejpodlegającepoważ-
nymprzemianom.Niesięgajączbytdaleko,zauważmy–copokazanowprezentowanejmonografii–że:
q
dziewiętnastowiecznyterroryzmstanowiłmarginesżyciaspołecznego,aktualniestajesięcentralnym
wymiarem(powszechność,skalaglobalna)funkcjonowaniaświata,
qwcześniejszehistoryczniezdarzeniaterrorystycznebyływmiaręprzewidywalnejeślichodziomiej-
sce,wykonawców,obiektyczyofiary,współcześnierejestrujesięcałkowitą„irracjonalność”wtych
zakresach,
qdawniejzdarzeniaterrorystycznepojawiałysięwjakimśokreślonymrytmie,wbardziejczymniejre-
gularnychodstępachczasowych,terazsąrodzajem„permanentnejwojny”.
Wielejeszczeinnychprzekształceńleżywnaturzetegozjawiska,cowięcej,zależnieoduwarunkowań,
celów,przejawów,osadzeniageograficznego,rozwiązańorganizacyjnychitp.,terroryzmujmowanywka-
tegoriachspołeczno-politycznychniejesthomogeniczny.
Czyterroryzmpowinienimożebyćprzedmiotemstudiówpsychologicznych,jakiekwestieztegoob-
szaruzajmująbadaczy–psychologów,naczympolegastudiowanieterroryzmuwramachpsychologii?Mo-
nografiaJohnaHorganazawierabardziejczymniejpełneodpowiedzinatepytania.
Dlapsychologiistudianadterroryzmemoznaczają,popierwsze,zajmowaniesię„aktami,epizodami,
zdarzeniemterrorystycznym”,tj.szczególnegorodzajuzachowaniamiosobyczygrupyludziwzględemin-
nych.Sąto„czynnościpodejmowaneintencjonalnie,zewzględunaróżnemotywacje,prowadzącelubma-
jąceprowadzićdobezpośredniegozniszczeniaobiektuatakubądźwywołaniainnychpoważnych,negatyw-
nychkonsekwencjiucelowanowybranychosóbbądźwokreślonymśrodowisku,czasamitakżezunice-
stwieniemsamegosiebie”(terroryści–samobójcy)(A.F.)Możnapowiedzieć,żedlapsychologiispołecznej
terroryzmujmowanywkategoriachzachowaniasiętotylecoszczególnapostaćagresjiiprzemocyinter-
personalnej.Autorprezentowanejpracyzająłsiętymaspektemanalizyterroru(zachowańterrorystycznych)
nietylewkategoriachuwarunkowańdynamikiczynnościterrorystycznych,ilepokazując,iżkońcowyakt
terrorystycznywymagarozbudowanychprzygotowańlogistycznych.Wistocie,wprzedstawionejmonogra-
fiiaktyterrorusąprzedstawionewformie„studiumprzypadku”konkretnychzdarzeń,wkilkuwypadkach
zdetalicznym,wstrząsającymopisemekstremalniebrutalnychtorturkończącejsięzabójstwemofiary.
Podrugie,gdymowaoterroryzmie,zainteresowaniapsychologiikoncentrująsięnatych,którzybezpo-
średniorealizująaktyprzemocy,jakiosobachwchodzącychwskładugrupowaniaipełniącychróżnerole
worganizacjachterrorystycznych.TewątkiwPsychologiiterroryzmuJohnaHorganasąanalizowanezróż-
nychperspektyw.Początkipsychologicznychbadańnadterrorystamitopróby„profilowania”terrorystów,tj.
pokazaniawkategoriachpsychologiiosobowościipsychologiiróżnicindywidualnychspecyficznychcechtych
