Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Częśćpierwsza
badałtekst,następnieczytałgodwulubtrzemosobom,potemzkolei
kazałinnymnanieśćpoprawki,iwreszcieponaniesieniupoprawek,czy-
tałgoprzedwiększymgronemosób.Zanajlepszegokorektorauważał
strachprzedpublicznością.Porównywałgonawetzestylem.Trzebajed-
nakzaznaczyć,żewczasachPliniuszaMłodszegomówiononawetoist-
nejpladzedeklamatorów,którzyniebyliwstaniezgromadzićodpowied-
niejilościsłuchaczy,chcącychichwysłuchać.
Deklamacjeporuszałyróżnorodnątematykę.Fronton(100-166r.
n.e.),wychowawcadwóchprzyszłychcesarzy,MarkaAureliuszaiLu-
cjuszaWerrusa,jestautoremtraktatówretorycznychOwymowie
(Deeloquentia)iOmowach(Deorationibus),wktórychusiłujeprzekonać
owyższościwymowynadfilozofią.Napisałrównieżwformielistów
żartobliwećwiczeniaretorycznePochwaładymuikurzu(Laudesfumi
etpulveris)orazPochwałaniedbalstwa(Laudesneglegentiae).Jakkolwiek
PochwaładymuikurzuorazPochwałaniedbalstwatoponiekądsztandaro-
wedlaepokiupadkuretorykitematydeklamacji,Fronton-nazywany
przezśredniowiecznychautoróworatorinsignis(Testimoniaetfragmenta
1988:143)-miałpoczucieumiaruwretoryce,atakżenielekceważył
kwestiimoralnychworatorstwie.
InnymschronieniemdlaretorykirzymskiejwokresieCesarstwa
byłapoezja.StałosiętozasprawąOwidiusza(43r.p.n.e.-18r.n.e.),
któremuniewystarczyłfakt,iżuważanojegopoezjęzadowcipnąicza-
rującą.Abysięgnąćdoskonałości,wsposóbumiejętnytakzabarwiłswe
dziełaśrodkamiretorycznymi,byuczynićznichiściezakazanyowoc,
któremuniesposóbbyłosięoprzeć.Owidiuszokreśliłstosunekswojej
poezjidoretorykiwliściedonauczycielaretorykiSalanusa.Dziękireto-
rycepoeciaugustowscyumiejętnieformułowaliswemyśliwlapidarnych
wyrażeniach(Curtius1997:72).
WostatnichlatachpierwszegostuleciaCesarstwa,około95roku,
Kwintylian(ur.ok.35r.n.e.),opierającsięnaswymwieloletnimdo-
świadczeniunauczycielaretoryki,wsposóbnajbardziejwszechstronny
iwpływowyprzedstawiłproblematykęretorycznąwdzieleKształcenie
mówcy(Institutiooratoria).AutorDjednegoznajwspanialszychtrakta-
tów,jakiestarożytnośćrzymskanampozostawiła”podjąłsiępróbyod-
nowieniaretorykiskażonejpowszechnymzepsuciem.WedługKwinty-
lianatylkoczłowiekidealnymożebyćoratorem.Obrazemczłowieka
idealnegojestosobanietylkoobeznanazzasadamiretorykiibiegle
posługującasięnimipodczaswystąpieńpublicznych,aleprzedewszyst-
kimosobażyjącacnotliwie.Umiarkowanie(moderatio),dobreiżyczli-
