Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PROLOG
4.KONCEPCJETEORETYCZNEWREFLEKSJINADKULTURĄ
Niemalodsamychpoczątkównaukowejrefleksjinadkulturą,takżeodpo-
czątkówjejbardziejsystematycznychbadań,zaczęłysięwykształcaćpewne
odrębnesposobypojmowaniakultury,pojmowaniajejzwiązkówzżyciemspo-
łecznym,funkcjonowaniawspołeczeństwach,jejzmianitd.Teodrębnesposoby
toczęstowręczparadygmatywytworzonewposzczególnychszkołachnauko-
wych;innymrazemzkoleisątoogólnestanowiskateoretyczno-metodologicz-
ne,wktórychakcentowanesątakie,anieinneaspektykultury.Wwiększości
przypadkówzostałyonesformułowanewramachantropologiikulturyczyantro-
pologiispołecznej,niekiedysocjologiiczyfilozofiikultury.Niezmieniatofaktu,
żetakieczyinnestanowiskażyjąodrębnymisamodzielnymżyciem:sączęsto
przyjmowaneiuznawanewinnychobszarachnaukianiżeliwtakich,wktórych
powstały.Każdaztakichkoncepcjimiałalubmożemiećzastosowaniewso-
cjologiikultury.Trzebajednakpodkreślić,żezdarzasię,iżposzczególnekon-
cepcjesązakładanealboprzyjmowaneprzezautorównieświadomie-implicite
-bezeksplikatywnegoichwyłożenia,beznawiązywaniadonichibezwyraź-
negouznania,żeobierasięjezafundamentymyśleniaokulturzeifundamenty
jejbadania.
Poszczególnymkoncepcjompoświęcimyniewielemiejsca,gdyżwwięk-
szościzostałyonegruntownieopisanewpodręcznikachhistoriimyślispołecz-
nej,aantropologiikulturywszczególności(np.przezAdamaKupera,Michaela
Herzfelda,AlanaBarnarda,JerzegoSzackiego,BarbaręOlszewską-Dyoniziak
iwieluinnych).Zwrócimyuwagęnanastępujące,stosunkowopowszechne
koncepcje:
●ewolucjonizmineoewolucjonizm;
●marksizm;
●szkołafrankfurcka;
●szkoładurkheimowska;
●historyzm;
●dyfuzjonizm;
●funkcjonalizm;
●myśleniesystemowe;
●strukturalizm;
●psychokulturalizm;
●antropologiakognitywna;
●„studiakulturowe”;
●postmodernizm.
Ewolucjonizm,którywyrósłzpozytywizmu,inspirowanybyłbadaniami
biologicznymiiideamiCharlesaDarwina(1809-1882)orazmyśląfilozoficz-
nąisocjologicznąHerbertaSpencera(1820-1903).Wrefleksjinadkulturą
stosowanybyłmiędzyinnymiprzezJamesaG.Frazera,LewisaH.Morgana,
EdwardaB.Tylora,AdolfaBastiana,JohannaJ.Bachofenaorazprzeztzw.neo-
ewolucjonistówLeslieA.White’a,JulianaH.StewardaczyMarshallaSahlinsa.
Zasadniczecechymyśleniaewolucjonistycznegotozałożeniejednościświata
22
(awtymjednolitościnaturyludzkiej),dostrzeganiepewnychanalogiipomiędzy
