Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Studiawybranezdziejówspołeczeństwa,prawaiustrojuEuropywczesnośredniowiecznej
732
zczegowynika,żerozbieżnośćtaniebyłafenomenemwyjątkowym,
występującymtylkowujeździetrzebnickimitylkow1204r.Toteżtrudno
miećabsolutnąpewność,czywewszystkichwypadkach,kiedywedług
określeniaBuczkaofficiasłużebnikówzostaływyznaczonejedynienazwami
„zawodów”,owe„zawody”byłyprzeznichistotniewykonywane.
SpośróddokumentówwcześniejszychodzagojskiegodyplomuHenryka
Sandomierskiegojedyniewbullignieźnieńskiejdasięwkilkuwypadkach
stwierdzićwsposóbniewątpliwygospodarcząaktualnośćokreśleńsłużebnych
–wówczasmianowicie,kiedyministeriałowiewymienienisąwrazzodpowied-
nimiużytecznościamiwodno-łowieckimibądźteżwinnicami
95
.Wpozostałych
przypadkachdysponujemyjedynienazwamikategorii„zawodowych”.Czy
nazwyteodnosząsiędoaktualnychofficiówludnościsłużebnej?Niekiedy
trzebawogólezrezygnowaćzpróbodpowiedzinatopytanie.Kiedyindziej
–wszczególnościwprzypadkuludnościsłużebnej,nadanejprzezBolesława
ŚmiałegoopactwombenedyktyńskimwTyńcuiŁęczycy
96
–kwestiętędasię
rozstrzygnąćzeznacznądoząprawdopodobieństwa.Wtymcelunależałoby
skonfrontowaćskładzawodowyiliczebnośćnadanejtymklasztoromsłużbyze
giczne[...]”.Oilejednakmożnasięzgodzić,żeużycie„nietypowych”określeń,takichjakservi
glebaeczyoriginariilubtympodobne,spowodowanebyłoniedostatecznąznajomościąodcieni
polskiejterminologiiprawniczej,otyleokreśleniateodbijająprzecież(choćw„nietypowych”
słowach)jakąśrzeczywistośćspołeczną,awięcniewątpliwie„coś”znaczą.Dotyczytozwłaszcza
terminucensiti,któryokreślaniepozycjęspołeczno-prawnąludności,leczjejsytuację
ekonomiczną,aściślejmówiąc–rodzajrentyfeudalnej.Niewydajesię,abywtejmateriimogły
byćjakieśnieporozumienia;dyktatordokumentumusiałdobrzewiedzieć,coznaczyczynszownik
icotosąkoniarze.Wypadawięcprzyjąć,żeowikoniarzebyliistotnieczynszownikami,
przynajmniejsensulato.WodpowiedzizaśnaargumentK.Buczka,Wsprawieinterpretacji...,
przyp.90,s.66,żetermincensitiniebyłnigdywnaszychźródłachużywanywodniesieniudo
ludnościsłużebnej,„którananazwę«czynszownicy»zgołaniezasługujeidonichzaliczonabyćnie
może”,wolnozapytać,czyzasługująnanazwęczynszownikówtrzebniccykomornicylubpiekarze,
którychobowiązkisprowadzałysiędopełnieniarobociznypolnejidopłaceniapieniężnegoczynszu
wwysokości20denarów?
95
ItemNirpertotum[...]cumcastoribuseteorumcustodibus,cumpiscatoribusetuillis
eorum,tantumarchiepiscopopertinet[...]ItemBralincumsociissuisetuineisduabusetcultoribus
earumcumuillissuis[...],KDWlkp.,t.1,nr7,s.12.
96
WsprawiedatowaniafundacjiklasztorutynieckiegozobaczP.David,Lesbe
´ne
´dictinset
l’ordredeClunydanslaPologneme
´die
´vale,Paris1939,s.40n.,50n.,orazrec.A.Gieysztora,
„RocznikiHistoryczne”17,1948,z.1,s.246n.Cosiętyczyopactwałęczyckiego,toK.Potkański,
Opactwonałęczyckimgrodzie,„RozprawyAkademiiUmiejętności.WydziałHistoryczno-
Filozoficzny.SeriaII”18,1902,s.123n.,wysunąłprzedsześćdziesięciulatyhipotezęozałożeniu
jegowczasachśw.Wojciecha.Odnowienieklasztorupojegoupadkuwczasiepowstanialudowego
lat1037–1038przypisywałPotkańskiBolesławowiŚmiałemu.Hipotezajegozostaławzasadniczym
zarysiepotwierdzonaprzezrezultatybadańarcheologicznych(zobaczA.Nadolski,A.Abramowicz,
T.Poklewski,A.Kąsinowski,ŁęczyckieopactwoPannyMariiwświetlebadańzlat1954–56,Łódź
1960,s.71–76).
