Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
2.Wartościowanieśrodowiska
orazteorii,któretworząpodstawydanejnaukiizazwyczajniesąkwestionowane.
Autorcharakteryzujeparadygmatjakozbiórpoglądów,któresąpodzielaneprzez
naukowcówitworzązestawporozumieńdotyczącychpojmowaniaokreślonych
zagadnień.Paradygmatjestistotnydlabadańnaukowych,ponieważniemożna
wyjaśnićprawżadnejnaukiprzyrodniczejbezzastosowaniasplecionychteore-
tycznychimetodologicznychpoglądów,pozwalającychnawybór,ocenęikrytykę3.
Paradygmattowzórpostępowaniametodologicznegoibadawczego,czylipo-
wszechnieuznanychosiągnięćnaukowych,którewokreślonymczasiedostar-
czająuczonymmodelowychproblemówirozwiązań,atakżestająsięwzorcem
udanejpraktykinaukowej.Tworzyonciąglogicznychzdarzeńisposóbmyślenia
oświecieorazczłowieku.Stanowitakżeuporządkowanyzbiórprzekonań,nasta-
wieńczyprzeświadczeńpodzielanychprzeznaukowców,zajmującychsiębada-
niemdanejdyscypliny.Możenimbyćzarównowzorcoweodkrycienaukowe,jak
isamprocesanalitycznegopoznania,czylimodelowe,wielomodalnepodejście
metodologiczne4.
Paradygmatniejestdanyraznazawsze,leczjestprzyjętynazasadziekonsen-
susuwiększościbadaczy:
�
musibyćzgodnyzdotychczasowąwiedzą,atakżepowinienspełniaćwiele
warunków,międzyinnymiwzakresieistniejącychdowodów,
�
możetakżeokresowouleczasadniczymprzemianom,któreprowadzićbędą
dozmianwnauce,
�
musibyćspójnyzarównopojęciowo,jakilogicznie,
�
powinienzawieraćjedynietepojęciaiteorie,któresąniezbędnedladanej
nauki,atakżedawaćmożliwośćtworzeniateoriiszczegółowych,którebędą
zgodnezeznanymifaktami5.
Paradygmatokreśla:
�
comabyćprzedmiotembadań,
�
rodzajpytań,któremożnazadawać,
�
procedurękonstruowaniazagadnień,
�
narzędziabadawcze,jakiepowinnostosowaćsięwpostępowaniunaukowym.
Wyróżnićmożnatrzypoziomykażdegoparadygmatu,któresąwspółzależne:
1.Ontologiczny,któryzajmujesięteoriąbytuiodpowiadanapytania:
�
Czymjestbyt?
�
Jakiesąjegocechy?
�
Czymsięróżniodinnych?
3T.S.Kuhn,Strukturarewolucjinaukowych,Aletheia,Warszawa2009,s.14.
4L.J.Krzyżanowski,Opodstawachzarządzaniainaczej:paradygmaty,modele,metafory,filo-
zofia,metodologia,dylematy,trendy,Wyd.NaukowePWN,Warszawa1999,s.84.
5Tamże,s.88.
