Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
46
EwaŁubieniewska
Przestrzeńtęanektujedlasiebieperformans,kształtu-
jącwłasneIDwopozycjiwobecdogorywającejDteatralno-
ści”,wspieranyprzezczęśćteoretykównowejsztuki,nie-
kiedy(oczymjużbyłamowa)szukającychjejprekursorów
międzyinnymiwśródartystówWielkiejReformy.Obok
Brechtawywołujesięwięczhistoryczno-teatralnychza-
światówArtaudaiWitkacego-zaciekłychprzeciwników
Dudania”.Wybiórczeczytaniespuściznyobutwórców-
powtórzmy-wykluczazdyskursupodstawowezałożenia
ichestetyki.DTeatr,którypodporządkowujeinscenizację
iurzeczywistnienie,awięcwszystko,cojestwnimswoi-
ścieteatralne,samemutekstowi,jestteatremidioty,wa-
riata,zboczeńca,gramatyka,episjera,antypoetyipozy-
tywisty,toznaczyczłowiekaZachodu”-cytujeAndrzej
HausbrandtfragmentwykładuArtaudanaSorboniez1931
roku18.ZbieżnośćtejkrytykizprzeciwstawieniemDudaniu”
żywejobecnościperformerastajesięjednakproblema-
tycznaskorozaDswoiścieteatralne”Artauduznał
nieDrealność”będącegoDsobą”aktora,aleDinsceniza-
cjęiurzeczywistnienie”,czylikonkretyzacjęautor-
skiejwizjiprzyużyciuśrodkówteatralnych.
Witkacyzkolei,przyznając,iżDautortylkodajelibretto-
stwarzasięsztukasamanascenie”,konkludowałjednakar-
bitralnie:D[ł]głównąrzecząjestsłowomówioneiinneele-
mentydoniegomusząbyćprzystosowane”19.Dlategopra-
cęnadroląDnależyrozpocząćoddokładnegopoznaniaidei
formalnejcałegoutworu,copozwoliaktorowizrozumieć,że
wswoichdziałaniachiwypowiedziachscenicznychjeston
tylkoelementemw»całościstającejsiękonstrukcji«iżewo-
bectegonieobowiązujegoprawdażycia,lecztylkopraw-
daformy”20.Mimodiametralnieróżnegostosunkudo
słowa,tęDprawdęformy”obajpropagatorzyteatruarty-
stycznegouważalizaDswoiścieteatralną”.ZadaniemDarty-
styteatru”miałobowiembyć-wichmniemaniu-stwo-
rzeniepewnejprzestrzenigry,wkażdymcaluodmiennej
18
Cyt.za:A.Hausbrandt,Elementywiedzyoteatrze,WSiP,Warsza-
wa1990,s.27.
19
S.I.Witkiewicz,Oartystycznejgrzeaktora,[w:]tenże,Czystafor-
mawteatrze,wybór,wstępinotyJ.Degler,Wyd.ArtystyczneiFilmowe,
Warszawa1986,s.150.
20
Tamże,s.151.
