Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.InstytucjeiformyupowszechnianiakulturywPolsce...
31
Wwynikuprzemianspołecznychwpóźniejszychczasachtakieobrzędybyłypo-
strzeganeiidentyfikowanezfanatyzmemiichzaprzestano.Ostatnia,jużnietak
uroczystakoronacja,odbyłasięnaŻmudzi,wroku1786,alekoronydoobrazu
SzydłowskiegosporządziłwłasnymkosztembiskupTadeuszBukaty.
Doobrzędówreligijnychmożnazaliczyćrównieżpojawiającysięwtymczasie
zwyczajwystawianiaprzezubogichżakównaulicachbądźwdomachmieszczan
wokresieodBożegoNarodzeniadoMatkiBoskiejGromnicznejprzedstawień
składającychsięzpieśniidialogówreligijnych.Aktorzykorzystalizprymitywnych
kostiumów,bezscenografiipozajakimśrekwizytem,całewidowiskobyłobowiem
opartenadialoguiśpiewach.Tegorodzajuzwyczajesąkultywowanejeszczewnie-
którychregionachdoczasówwspółczesnychztąróżnicą,że„ubogichżaków”za-
stępujemłodzieżpochodzącazróżnychwarstwspołecznych.
Epokasarmatyzmuniekierowałasięideąupowszechnianiakultury,alewytwo-
rzyłaokreśloneinstytucjeiformy,dziękiktórymupowszechniałasiękulturaszla-
checkaikulturareligijna.Utrwalanowięctakieelementykulturyszlacheckiej,jak
swoistesystemywartości,jakstereotypywpostrzeganiupochodzeniairoliszlachty
znowudodzieci.ZaśpiewanonastępnieTeDeumizaczęłasięprocesjapodnamiotynapole.Tam
wśródnabożeństwazłożyłarcybiskupkoronyizostawiłjepodstrażąsześciuksiężyiwojska.Takibył
przeddzieńkoronacji.
Nazajutrzmającasięodbyćuroczystośćbyłanaprawdęświęta,rzewnaifamilijna.(...)Wdzień
koronacji2lipca1751rokuarcybiskuppodnamiotamizaśpiewałradośnie:Reginacoelilaetare,Alle-
luja!NatohasłoozwałysiędzwonycałegoLwowa,ponichzarazwszystkiedziałazagrzmiały,ryknęły
trąbyikotłyizaczęłasięuroczystość.Potoccyrozrzucaligarściamipomiędzyludpamiątkowemedale
złote,srebrneimiedziane,czterechróżnychwielkości.Dominikaniezeswojejstronyrozrzucalime-
dalikiwRzymiepoświęconeprzezpapieżazkoronamirazemprzywiezione.Arcybiskupbłogosławił
naczterystronyświata,aprotonotariuszapostolskiaktkoronacjispisywał.Następnieruszyłaprocesja
domiasta.Wszystkiecechyszłyzchorągwiami,jednewpancerzach,drugiewzbrojach,innewskórach
lamparcich.Bractwaiprocessjezokolicpoprzedzałyduchowieństwo.Pokilkadziesiątparbyłoksięży
każdegozakonu.Dalejwojskoróżnejbroniimundurów.Niesionorelikwie152świętychzRzymu
przysłane.Potemszłaarkazkarmazynowegoaksamitu,sutozłotemozdobiona,naniejspoczywałob-
razcudowny,któryniosło12księży.Książęta,wojewodowie,senatorowieprowadzilipodrękęksięży
ipomagalinieśćciężar.Orszakpanów,którychniezmierniebyłowiele,otaczałzewsządświętyobraz.
Processjarozciągnęłasięnatakszerokiejprzestrzeni,żepoczątekjejwstępowałdokaplicyBożego
Ciała,aobrazjeszczenieruszyłzmiejscapodnamiotami.Dlanabożnychniewystarczałyuliceiplace,
zalegalipiętramiwszystkieoknaidachy.Nareszciekiedyobrazstanąłwswoimkościele,arcybiskup
zaśpiewałTeDeum,poktórymnastąpiłokazanie.Wpołudnieucztędlaluduwczterechmiejscach
sprawialipanowie.Nieszporydzieńzakończyły.
TakcałąoktawęświęconokoronacjęNajświętszejPannyweLwowie.Mnóstwoodprawionoprzez
tenczasmszy,kazaniabywałyranoipopołudniu.Niemożnaprzecisnąćsiębyłoodtłumówdospo-
wiedziikomunii.Ludnośćroztrychałasiępomiędzy55kościołów,awszędziejejbyłopełno.Conoc
palonoiluminacje.Łunybiłytakszeroko,żezdawałysięjednymogniem:myślałbyktozdaleka,że
Lwówgorzał.CodzieńpoulicachLwowasnułysięprocesjebractwicechów,każdycechniósłswoje
ofiary,wyrobyzłotelubsrebrne.Palestra,sierotyodszarytek,dzieci,służące,wszystkotozbierało
sięnaosobneprocessje.Takiewspaniałeobrzędyniemogłyprędkosięulotnićzpamięcinarodu”
(Bartoszewicz,1880,s.212).
