Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
Strukturybiałek
waniesyntezącząsteczekRNA,np.składnikówRNA
rybosomu.JednakżeniekażdeDNApodlegaekspresji
wpostacibiałekczystrukturalnegoRNA.Większość
genówuorganizmówwyższychzawierawewnętrzne
obszarynieulegającetranslacjilubintrony.Niektó-
reobszarysekwencjiDNAodpowiadajązasterowa-
niemechanizmami,zkoleiznacznączęśćgenomów
uorganizmówwyższychokreślasięmianemśmieci,
cooznacza,żenatęchwilęnierozumiemichfunkcji.
Cociekawe,choćnieznanajestfunkcjaznacznejczęści
genomuczłowieka,tojednakniejestonaobojętnana
translację.
WDNAcząsteczkiskładającesięzalfabetusąpo-
dobnepodwzględemchemicznym,astrukturaDNA
jest,wprzybliżeniu,jednorodna(chociażniektórein-
terakcjebiałekDNAzniekształcająstrukturęDNA).
ZkoleibiałkaistrukturalneRNAcechujeznaczna
różnorodnośćwichtrójwymiarowymkształcie.Jest
toniezbędnezewzględunakoniecznośćwspierania
ichzróżnicowanychrólstrukturalnychifunkcjonal-
nych.
Określaniestrukturbiałekprzyrozdzielczościato-
BOX
1.4
Standardowykodgenetyczny
mowej–współrzędnychposzczególnychatomów–
zapoczątkowałoeręszczegółowychanalizstruktury,
funkcjiiewolucjibiałek(por.box1.5).
Strukturabakteryjnejfosfofruktokinazy
Fosfofruktokinazajestenzymemmultimerycznym,
którykatalizujetrzeciąreakcjęglikolizy:
fruktozo-6-fosforan+ATP
fruktozo-1,6-bisfosforan+ADP
Narysunku1.10zostałaprzedstawionastrukturafo-
sfofruktokinazyodBacillusstearothermophilus,wią-
żącasubstratyfruktozo-6-fosforanu(F6P)iATP.Li-
gandyzajmująszczelinęzwanąmiejscemaktywnym.
(Komplementarnośćstrukturymiędzyenzymemali-
gandamiodpowiadazapowinowactwoiswoistość).
Ponadtoenzymodpowiadazautrzymywaniedwóch
ligandwniewielkiejodległościorazwewłaściwej
orientacjidlatransferugrupfosforanowych.Jestmało
prawdopodobne,abydoszłodoprzypadkowegozde-
rzeniafruktozo-6-fosforanuiATP,opadającychwol-
nowroztworze,wceluuzyskaniawłaściwejorientacji
Białkasącząsteczkamiodpowiedzialnymiwdużym
stopniuzabudowęiaktywnośćbiochemicznąorganiz-
mów.(Jedenzmoichkolegówzatytułowałkiedyśwy-
kładplenarnyGenysązWenus,abiałkasązMarsa).
Naszewłosy,włóknamięśniowe,enzymytrawienne
iantyciałasąprzykładamibiałek.
Podobniejakkwasynukleinowe,białkasądługimi
cząsteczkamiolinearnychłańcuchach.Kodgenetycz-
nystanowizatemszyfr:następująceposobietriplety
literzsekwencjiDNAokreślająnastępująceposobie
aminokwasy(por.box1.4).OdcinkisekwencjiDNA
zaszyfrowujązatemsekwencjęaminokwasowąbiałek.
Alternatywnykodgenetycznyznajdujesięworganel-
lach(chloroplastachimitochondriach),asporadycznie
równieżuniektórychgatunków.
Zazwyczajbiałkastanowiąstrukturyodługości
200–400aminokwasów,wymagające600–1200liter
wyrażonejwiadomościDNAdoichdoprecyzowania.
SekwencjeDNAsąrównieżodpowiedzialnezastero-
