Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Niepełnosprawnośćwujęciuteoretycznymipraktycznym
dujesięwsytuacjiupośledzającejją,stworzonejprzezbarieryśrodowiskowe,
ekonomiczneispołeczne,którychniemożetakjakinniludzieprzezwyciężyć
wskutekwystępującychwniejuszkodzeń”(1997,s.162,za:Z.Gajdzica,2007b,
s.40).Ichociażbezpośredniodefinicjatanienawiązujedopotrzebyzewnętrz-
negowsparcia,tozawieraobydwaważneczynnikiskładającesięnaistotęniepeł-
nosprawności:indywidualnyispołeczny.
NajczęściejprzywoływanainajbardziejpowszechnawPolscedefinicjapre-
cyzujepojęcieniepełnosprawnościnjakostanfizycznegolubpsychicznegonaru-
szeniazdrowiapowodującytrwałelubdługotrwałeutrudnienie,ograniczenie
lubuniemożliwienieudziałuwstosunkachspołecznychiwypełnianiarólwe-
długprzyjętychkryteriówiobowiązującychnorm”(ZespółprzyPełnomocniku
ds.OsóbNiepełnosprawnych,S.Kowalik,1996,za:J.Kirenko,2007,s.14).
Definicjataokreślastanniepełnosprawnościwkontekściefunkcjonowaniajed-
nostkiwśrodowiskuspołecznym.Takwyrażonaniepełnosprawnośćjestujętaza
pomocązaprezentowanychskutkówspołecznychnaruszeniastanufunkcjonal-
negoorganizmu.Nieuniknionewtejperspektywiewydajesiętwierdzenie,żeim
gorszystanorganizmu,tymgłębszaniepełnosprawność.
J.Kirenkopodjąłtrudnezadanieokreśleniamodeluniepełnosprawności
funkcjonującegowśródosóbzwrodzonąinabytąniepełnosprawnością.Szcze-
gółoweanalizyniepozwoliłyautorowinauogólnianiewniosków,jednakżewska-
załonnapodstawiezebranegomateriałuempirycznego,żemodelspołecznyjest
najczęściejwyodrębnionyiopisywanywodniesieniudotakiejklasyfikacjinie-
pełnosprawności.Ponadtookreśliłonróżnicepomiędzyfunkcjonowaniemnie-
pełnosprawnychzwrodzonąinabytąniepełnosprawnością,gdziedlapierwszych
znichnietylesamaniesprawnośćstanowiproblem,ileorganizacjaspołeczne-
gosystemuwsparcia.Osoby,uktórychniepełnosprawnośćpojawiasiępóźniej,
podoświadczeniachpełnosprawnościreprezentujączęściejmodelindywidualny
(por.J.Kirenko,2007,s.291-295).
Możnaprzyjąćwięc,żekryteriumczasupowstanianiepełnosprawnościma
znaczenieijestodzwierciedlanewogólniejszymmodelu.Nadaljednakmyślimy
oniepełnosprawnościjakokategoriispołecznejsytuacji,acozatymidzie-miej-
scaipozycjiczłowiekawjegospołecznymśrodowisku.
Wobecpowyższegodlapotrzebwszechstronnegoujęciasytuacjispołecznej
osóbniepełnosprawnychwkontekściezjawiskwykluczającychimarginalizu-
jącychzaodpowiedniąiwiodącąprzyjmujesiękoncepcjęspołecznąniepełno-
sprawności,gdyżaspektrozważańoscylujewokółparadygmatówfunkcjonalizmu
istrukturalizmu.