Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Destrukcjawobecświatazewnętrznego
15
Wliteraturzenaukowejmożnaspotkaćsubiektywneiobiektywneokreślenie
agresji.
Wujęciusubiektywnymproblemagresjijestzwiązanyzprzeżyciamiiposta-
wamiemocjonalnymi,któreprzeżywająagresori(lub)ofiara.Najczęściejbędą
to:gniew,nienawiść,wrogość,chęćszkodzeniainnym,strach,lęk.Twierdzisię
niekiedy,żeagresjajestaspołecznymsposobemzachowaniasięwynikającym
zwrogichtendencjiichęciszkodzeniainnymlubniszczeniaorazdziałaniem
skierowanymprzeciwludziom,wynikającymzokreślonychpobudekuczucio-
wych,służącymcelomsamoobronylubrozszerzeniaswejdominacji(za:Morgan
1981).Przyjęciesubiektywnegookreśleniapojęciaagresjiwydajesięniemożliwe
wprzypadkubadaniajejumałychdzieci,któreniesąjeszcze–zewzględów
rozwojowych–zdolnedoopisywaniawłasnychprzeżyćorazniedysponująod-
powiednimzasobempojęćpsychologicznych.DlategoArnoldH.Buss(1980)
wswojejdefinicjiagresjipomijakryteriumumyślnościiokreślaagresjęjako
zachowanieszkodliwedlainnegoorganizmu.
ElliotAronson(1995)definiujeaktagresjijakozachowaniemającenacelu
wyrządzenieszkodylubprzykrości.Zgodnieztądefinicjączłowiekdokonuje
aktuagresji,gdyjegocelemjestskrzywdzeniekogoś,sprawieniebólu,cierpienia
–niezależnieodtego,czymusiętouda,ijakijestrezultatjegozachowania.
Twierdzisię,żeagresjamożesięprzejawiaćwkażdymzachowaniu,którepro-
wadzidozaszkodzeniakomuślubzniszczeniacudzejwłasności.PojęcieUagresja”
bardziejwięcodnosisiędointencjiwyrządzeniakrzywdyniżdokonsekwencji
danegozachowania.Agresjaokreślanajesttakżejakonieusprawiedliwionespo-
łeczniezachowanie,któremanaceluwyrządzeniekomuśkrzywdy.Ocenaagresji
następujenapodstawieosąduspołecznego,wktórymuwzględniasięmotywy,
warunkiiokolicznościdanegozachowania.
Ujęciusubiektywnemuprzeciwstawiasięobiektywneujęcieagresji.Wobiek-
tywnymujęciuinteresująnaspewnefakty,któremożnazaobserwować,atak-
żezarejestrowaćwzachowaniusięjednostki.Obiektywneokreślenieagresji
uwzględniajejspołecznekonsekwencje,tj.szkodymaterialneimoralnebędące
następstwemzadaniabólu,sprawieniaprzykrości,poniżenia.MarekKosewski
(1977,s.93),odnoszącsiędoobiektywnegoujęciaagresji,twierdził,żewefekcie
tosamozachowaniemożebyćprzezjednegoobserwatorauznanezaagresję,
aprzezdrugiego–nie.Możetoczynićtakądefinicjębezużytecznązteoretycz-
negopunktuwidzenia.
AdamFrączek(red.,1979)opieradefinicjęagresjinatrzechpodstawowych
kryteriach,którezawierajągłównecechyagresywnegozachowaniasię:kryte-
riummotywacyjneoznacza,żezachowaniaagresywnenajczęściejuruchamiane
sąprzezzłośćichęćszkodzeniainnym;kryteriumkonsekwencjiprzyjmuje,
