Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nych.Obejmujenietylkourzędyisłużbypaństwowe,aleprzedsiębiorstwawszel-
kiegorodzaju(…).Wszystkieprzedsiębiorstwapotrzebująprzewidywania,orga-
nizacji,rozkazodawstwa,koordynacjiikontroli,wszystkie,abyodpowiednio
funkcjonować,muszątrzymaćsiętychsamychzasadogólnych.Niestoimyjuż
dziśprzedkilkomanaukamiadministracyjnymi,aleprzedjednąitąsamąnauką
administracji,któradasięstosowaćtakdosprawpublicznych,jakdoprywatnych
iktórejzasadniczeelementysąujętewtakzwanądzisiajteorięadministracji”28.
StosowaniewskazanychprzezFayolazasad,uwzględniających„doniosłośćkie-
rownictwa”(przygotowywaniakażdegodziałania,czuwanianadwykonaniem,
orazsprawdzaniawynikówdziałania),„wzajemnezaufaniewładzkierowni-
czych”(elementykomunikacjipomiędzyróżnymiorganamiadministracji,spra-
wozdawczość,raportowanie)i„nieustannedoskonalenieadministracji”(istnienie
stałej„radyulepszeń”)29przynieśćpowinnowedługautora„korzyścipieniężne
związanezestopniemsprawnościadministracji”itopragmatycznieprzesądzaoko-
niecznościreformiichakceptacjiprzezobywateli:„podatnicywewszystkich
państwachzainteresowanisądobrymzarządzaniemmieniempublicznym,acoza
tymidzie,ireformąadministracji”30.
DrugawybitnapostaćzwiązanazeszkołąadministracyjnątoNiemiecMax
Weber(1864–1920),twórcateoriiorganizacjibiurokratycznej.Wswojejpracy
Gospodarkaispołeczeństwo(1922)wyróżniłontrzypodstawowetypywładzy:
charyzmatyczną,tradycjonalistycznąilegalną.Weberwywodził,żekażdyrodzaj
władzywymagaistnieniaodpowiednioskonstruowanegoaparatuadministracyjne-
go,abiurokracja–aparaturzędniczejwładzylegalnej,mabyćnajsprawniejszy31.
Biurokracja„czysta”,byt„idealny”,alezarazempunktodniesieniaiwzo-
rzecdladziałańurzędnikówpowinnaposiadaćnastępującecechy:
1.Władzęsprawująkompetentni,wykwalifikowaniiwykształceniurzędni-
cy(określenieprawawydawaniapoleceń,formalnie–poprzezprzepisyprawa–
sprecyzowaneuprawnieniaiodpowiedzialnościurzędników).
2.Instytucjazorganizowanajestwsposóbhierarchiczny(urzędnicyniż-
szychinstancjiodpowiadająprzedurzędnikamiinstancjiwyższychposiadający-
miuprawnieniakontrolne,aleteżmogązłożyćzażalenienakontrolującychdoich
przełożonych;każdypracownikjestpoddanyformalnejkontroliiformalnejdy-
scypliniepracy).
3.Urzędnicyotrzymująwynagrodzeniezapracę,którajestichstałymipod-
stawowymzajęciem,aniezawynikiogólneprzedsiębiorstwa(instytucjazapew-
niazatrudnionymwniejzawodowebezpieczeństwoistabilizację,atakżemożli-
wośćawansu;stosunkimiędzyinstytucjąapracownikamiopierająsięnaumowach
opracę).
28H.Fayol,Administracjaprzemysłowaiogólnaoraznaukaadministracjiwzastosowaniudo
państwa,Warszawa1926,s.171-172.(cyt.za:A.Błaś,dz.cyt.,s.81).
29Tamże,s.183inast.(cyt.za:A.Błaś,dz.cyt.,s.81–82).
30Tamże,s.198(cyt.za:A.Błaś,dz.cyt.,s.82).
31Por.J.Szreniawski,dz.cyt.,s.20–21.
19
