Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Społecznykontekstpoznaniaiwiedzy
mu(rzeczywistości)itrudnościąwwyborzenaj-
obserwatorazgruntucechujenaiwnyrealizm,
bardziejpreferowanejalternatywy.Imtalukajest
wynikającyzfaktu,żeinteresujegopraktyczna
większa,tymbardziejprawdopodobne,żejed-
użytecznośćposiadanejwiedzy,aniestopieńjej
nostkinarzucąsobieregularneibardzoograni-
prawdziwościczylogicznejspójności.Możnatu
czonewzoryzachowań.Następujetowcelupo-
mówićoswoistymkonformizmieibrakureflek-
radzeniasobiezezłożonościąiniepewnością10.
syjności.JakująłtoMarekZiółkowski(1989,
Socjolodzyreprezentującynurtetnometo-
s.219),znamionujeichwiedzawzakresieDjak”,
dologii11podkreślają,żepodstawowąroląpo-
anieDdlaczego”bądź,inaczejtoujmując,wiedza
znawczątowarzyszącążyciucodziennemujest
racjonalnościDpraktycznieefektywnegonawyku
tzw.postawanaturalna(naturalnenastawienie).
funkcjonującegowoczywistym,niekwestiono-
Oznaczaonawiaręwrealnośćpostrzegalne-
wanymświecie”.
goświata–żeobiektysątakie,jakiesięwyda-
Przekraczającpoziomjednostkowy(indywi-
ją.Totzw.epochépostawynaturalnej–oznacza-
dualnejwiedzy),wkraczasięnaobszarwiedzy
jącezawieszenie,ujęciewnawiastego,żeświat
zbiorowejokreślanymianemświadomościspo-
ijegoobiektymogąbyćinneniżsięprzedsta-
łecznej.Zpunktuwidzeniakażdejjednostkijej
wiająobserwatorom(Schütz2006).Potocznego
egzystencjawiążesięzistnieniemokreślonej
Tab.1.Typyświadomościspołecznej
Typświadomości
Myśleniepotoczne
Sferasacrum
Ideologie
Opiniapubliczna
Wiedzanaukowa
Literatura,sztuka
imuzyka
Charakterystyka
Rozproszone,spontaniczneiintuicyjneprzeświadczenia,zapisróżnorodnychdoświadczeńżyciowych,
mającychczęstocharakterpochopnychuogólnień.
Magia,mitireligia–zzałożenianiepoddająsięsprawdzeniulubzakwestionowaniu,gdyżopierająsię
nawierze;sątoprawdyobjawioneczerpiąceswąmocsiłąautorytetutych,którzyjekonstatują;brak
miejscanaargumentację.
Zbiory,systemyidei–dostarczająuzasadnienia,legitymizacji,wsparciajakimśinteresomgrupowym
lubutwierdzająichtożsamość.Zawierająnegatywneprzekonanianatematinnychgrupuznawanych
zazagrażająceinteresomczyteżtożsamości.Zewzględunazwiązekzfundamentalnymiinteresami
grupiichzbiorowątożsamościąideologiapowodujeszczególniesilneemocjeimobilizujedo
działania.Instrumentalna,legitymizującarolaideologiisprawia,żejestonaszczególniepodatnana
różnegorodzajupatologiczneformymyślenia–stereotypy,przesądy,konfabulacje,idealizacjeitp.
Charakterystycznydlazbiorowościkomplekspoglądównasprawypubliczne.Zbliżonydoideologii,
związanyzdziałalnościąmassmediów.Poczuciewspólnotyopiniiumożliwiaspołecznyaktywizm
ipartycypacjępolityczną.
Naukowośćtraktowanajestjakoszczególnieistotnaformanobilitacjiidei;łączysięzpoznaniem
naukowymzakładającymstosowanierygorystycznychprocedur,któremajązapewniaćwiarygodność
ipewność(metodanaukowa).Dążeniemnaukijestto,byjejtwierdzeniabyłymaksymalniezgodne
zrzeczywistościąiobiektywnieprawdziwe.Wobecciągłegopostępunaukipostulattenwpraktycejest
rozumianyjakouznanietwierdzeń,któresąuważanezanajbardziejprawdopodobnenadanymetapie
jejrozwoju.
Odzwierciedlająwłaściwedanejkulturzenurty,gustaioceny;sferatwórczościartystycznej,dziedziny
odznaczającesięwolnościąisubiektywizmemtwórcóworazcharakterempozateoretycznym.
Źródło:opracowaniewłasnenapodst.:Sztompka2006.
10Potwierdzatoobserwacjaświatazwierzęcego,którycharakteryzujewiększasztywnośćinieelastycznośćzachowania.
Tymsamymjegowzorceuzwierzątsąłatwiejszedouchwycenia.Zszerszejperspektywyjestczymśoczywistym,że
większośćgatunkówwykazujezaprogramowanewzoryzachowań,któresąwysoceniewrażliwenazmianyśrodowisko-
we,nawetjeślitakasztywnośćprowadzidowyginięcia(Heiner1983).
11Głównymprzedmiotembadaniaetnometodologiijestwiedzapotoczna,zarównodyskursywna,jakipraktyczna,
milcząca.UrzeczywistniłazwrotwkierunkubadaniaDnaturalnejhermeneutykiżyciaspołecznego”,czylipreinterpreta-
cjistanowiącychpodłożeżyciaspołecznegoiwiedzęonim.
11
