Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Zasadaobronyspoczywaławprawienatury-wszystkieustawodawstwaopar-
tenazasadziesprawiedliwościmusiałyjąuznać,onawprowadzałarówność
stronwobecprawaidawała,zdaniemAdamaNiemirowskiego,rękojmiękaż-
dejznichwobecbezprawia-środektendążyłbezpośredniodowymiaruspra-
wiedliwościidowyjaśnieniaprawdy1.
ObronakarnawXIIIwiekuniemogłasięnależycierozwinąć,gdyżowi-
nieoskarżonegodecydowałydowodyformalnewrodzajuprzepisanejlicz-
byświadków,np.wzarzuciezdrady,zabójstwa,gwałtutrzebabyłostawić12
świadków;wraziepopełnieniaprzestępstwamniejszejwagiwystarczyłosta-
wieniemniejszejilościświadków-9,7czynawet2-wrazieniemożnoścido-
starczeniaprzepisanegodowodulubstawieniasiępotrzebnejilościświadków
owiniedecydowałSądBoży(JudiciumDe)2.StatutWiślicki,będączbiorem
ujednolicającymdawnezwyczajeiprawaWielkopolskieiMałopolskie,przyj-
mowałzasadę,żeobronabyławynikiemprawanaturyidlategokażdemupo-
zwanemuprzedsądzezwalanonaobrońcębezwzględunastanlubpowołanie
-quivultprocuratoreutatur3.Obrońcówsądowychnazywanoprocuratorami,
anazwatastałasięogólnąibyłapowszechnieużywanaażdoXVIIw.,oboktej
nazwymożnaspotkaćogólniejszeokreślenia:prolokutor,przemówca,rzecz-
nik,pierca,przyprawca,adopieroznaczniepóźniejpatrona-wXVIIw.,ime-
cenasa-wXVIII4.Stopnioworównieżobronazinstytucjiprawaprywatnego
1
A.Niemirowski,Pogląddziejowyizasadniczynastanowiskoobrońcy,Warszawa1869r.,
s.1.
2
S.Car,ZaryshistorjiadwokaturywPolsce(zeszyt1),Warszawa1925r.,s.5.
3
Statutposzedłtakdaleko,żenietylkoniedozwolił,alewręcznakazałmiećzastępcęsą-
dowego-potestetdebethaberesuumadvocatum,procuraotoremseuprolocutorem,wychodząc
ztegosłusznegozałożenia,żestronawpostępowaniusądowymniezaznajomionazprzepisami
prawaniebędziewstaniesamanbronićsię”wsądzie,cobyłobysprzecznezprzyjętąwprocesie
polskimzasadąkontradyktoryjności;zob.S.Car,Zaryshistorjiadwokatury…,s.8;
4
Porazpierwszyużytowyrażeniapatronicausarumwprzepisachgrodzieńskichz1678r.,
S.Car,Zaryshistorjiadwokatury…,s.8-9.
5
