Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
Jedynowładztwo,nazwanepóźniejpryncypatem2,krzepło,cho-
ciażpryncepsoktawianAugustpilniewystrzegałsięjakichkolwiek
oznakwładzydyktatorskiej3.Umierającw14roku4,cezarzostawiał
silnąwładzęnadpotężnymimperiumwrękachswegopasierba
Tyberiusza,którybyłporywczy,aleteżzdolnyiambitny.Wsytuacji
skoncentrowaniawładzywrękachjednejosoby,Senatstawałsię
zbiegiemczasucorazbardziejbezwolny5,armianatomiastmiała
wieledopowiedzenia,takżewczasiepokoju6.Niektórzyhistorycy
uważają,żeciężarwładzynadtakpotężnymimperiumbyłponad
siłydlanastępcówoktawianaAugusta,copotwierdzająkolejneprzy-
kładyrządównieudanych,skazanychnaprzegraną,choćbynawet
rozpoczętychpomyślnie7.Ktowie…Takmogłobyćchoćbywprzy-
padkuTyberiusza,którypookresiemniejwięcejdziesięciulatwcale
2
3
4
5
6
7
umownościtegostanupolitycznegowRzymiezob.np.Swetoniusz,Boski
August22.
określenietojakonazwaformyrządówpojawiasiębodajdopierouTacyta
(Agrykola3,1).Wcześniej(np.uCezaraczyNeposa)słowoprincipatus
znaczyłotyleconajwyższawładza,zob.takżeuWellejuszaPaterkulusa
(np.2.89.6;2.129.1),takżeSenekiiPliniuszaStarszego
Swetoniusz(August52)podaje,żeludkiedyśnusilnieproponowałmu
dyktaturę”
.JednakAugustzrzuciłwtedytogęzramion,odsłoniłpiersiina
kolanachbłagałozgodęnanieprzyjęcietejwyjątkowej,niegdyśzaszczyt-
nejfunkcji,wowychczasachprzypominającejjednakkrwawerządySulli
ijedynowładztwoCezara,dlategozniesionejnazawszeuchwałąsenatu,
zarazpośmierciJuliuszaCezara.Mógłsobiepozwolićnatakigest,bo
przecieżitakwładzapryncepsabyłapraktycznienieograniczona.
Wszystkiedatytzw.naszejeryniesąoznaczane.
Mamywszakanegdotę,jaktoTyberiusz,wychodzączposiedzeniasena-
tu,miałzwyczajmówićpogrecku:nPowinnibyćniewolnikami!”(Tacyt,
RocznikiIII65).
Szczególneumocnieniesiępolitycznepretorianówiichprefektazaczyna
sięwrazzwzrostemznaczeniawpaństwieekwitySejanawczasierządów
Tyberiusza.Upadektegonpartneracesarza”
,zdaniemGranta(1997:97),
tojedenznajbardziejspektakularnychupadkówpolitycznychwhistorii.
Jakpiszebrytyjskihistoryk:nChoćcesarzybyłowielu,samsystemniedał
sięutrzymać,ponieważkierowaćnimmógłjedynieczłowiekozdolnościach
6
