Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wstępodredaktorównaukowych
późniejszymroszczeńwynikającychzjejprawakrajowego,totwierdziła(jak
wskazanowyżej),żepojęciereparacjiobejmujerównieżroszczeniaindywi-
dualne)ipodejmowaławypłatypewnychświadczeńjedyniepodwiększąlub
mniejsząpresjąpolitycznąspołecznościmiędzynarodowej.
Przedrokiem1989RFNwypłaciłanaprzykładświadczeniadlaofiar
zamieszkałychwPolscewszczególnychprzypadkach(Härtefälle)–dlaofiar
zbrodniczycheksperymentówmedycznych,napodstawiewielostronnych
umówmiędzynarodowych(świadczeniaotrzymaliod1975r.bylipracow-
nicyprzymusowi,którzyulegliwypadkomprzypracynaterytoriumRFN
–napodstawieKonwencjiMOPnr19)oraznamocyswojegoprawakra-
jowego(dlainwalidówwojennych,byłychżołnierzyWehrmachtu,obywateli
polskich–porozumienietechnicznez1967r.);uregulowanoteżw1975r.
wramachtzw.porozumieńhelsińskichrozliczeniazdziedzinyzabezpieczenia
społecznego(ryczałtdlaPolskiwwysokości1,3mldDM)wrazztzw.tajnym
porozumieniem.PewneświadczeniaodszkodowawczeotrzymywaliPolacy,
którzypoIIwojnieświatowejznaleźlisięwRFN,względniemielizarazem
obywatelstwopaństw,zktórymiRFNzawarłanaprzełomielat50.i60.
XXwiekutzw.umowyryczałtowe(Globalabkommen).
Jakwspomniano,wokresieprzełomulat1989/1990niebyłorealnych
szansnaskutecznedochodzenieroszczeńodszkodowawczychwpłaszczyźnie
prawnej.Zarazemjednakułożeniewiarygodnych,dobrosąsiedzkichstosun-
kówzjednoczącymisięNiemcamibyłoniedopomyśleniabezzajęciasiętą
sprawą,która–jaktowyraziłówczesnyministersprawzagranicznychKrzysz-
tofSkubiszewski,odpowiadając16października1989rokunainterpelację
poselską–Hjestprzedewszystkimkwestiąsprawiedliwości,sprawiedliwości
indywidualnejispołecznej,tojestpoprostukwestiauczciwości”.
Dylematwięcdlastronypolskiejbyłnastępujący:czyobstawaćprzyreali-
zacjiroszczeńocharakterzeprawnym,czyszukaćformułypolitycznej,która
doprowadziłabydowypłatykonkretnychświadczeńnarzeczofiarzbrodni
nazistowskich.Jeślichodziotępierwsządrogę,tonależałobraćpoduwagę,
żeroszczeńreparacyjnychPolskasięzrzekła,niebyłorównieżefektywnych
procedur,któreumożliwiałybydochodzenieroszczeńindywidualnych.Gdyby
obstawanowówczasprzytakiejdrodze,wypłatajakichkolwiekświadczeńna
rzeczofiarzbrodninazistowskichzamieszkałychwPolscebyłabybardzo
trudna,oilewogólemożliwa.Natomiastcorazwyraźniejrysowałosięroz-
wiązaniepolityczne,nazywanerównieżHformułąpragmatyczną”lubwypłatą
świadczeńexgratia,abstrahująceodrozbieżnościstanowiskprawnych.Na
rzecztakiegorozwiązaniaprzemawiałoto,żeuprzednieświadczeniazRFN,
jakienaprzykładotrzymałyofiaryzbrodniczycheksperymentówmedycznych,
