Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UźródełlegendyoUczapceMonomacha”
13
lata1042–1055,naczasypanowaniawKijowieinnegoznamienitegoprzedstawi-
cieladynastiiRurykowiczów–księciaJarosławaMądrego.Próżnorównieżdo-
szukiwaćsięzwiązkutzw.czapkiMonomacha,insygniumkoronacyjnegowład-
cówmoskiewskich,zosobąwspomnianegowładcy5.
Jakkolwieksamąlegendętraktowaćnależyjakowytwórintelektualistówru-
skichdobypóźnegośredniowiecza,wartopodjąćrefleksję,dlaczegospośródcałej
plejadywybitnychwładcówRusiKijowskiejwłaśniepostaćWłodzimierzaIIMo-
nomachazostaławykorzystanadouzasadnieniaprawwielkichksiążątmoskiew-
skichdoideologicznegospadkupoBizancjum6.Wydajesię,żedobrympunktem
wyjściadopróbyodpowiedzinatopytanie,jestprzyjrzeniesiętemu,cozbogatej
działalnościWłodzimierzaIIostałosięwpamięcipotomnych.
NaszeperegrynacjeśladamiUpamięci”oWłodzimierzuIIMonomachuroz-
poczniemyodutworów,którepowstałyjeszczezażyciaksięcia,równieżtych,
którychautorstwoprzypisujesięsamemuwładcy.Powieśćlatminionych,tzw.
PouczeniedzieciomorazPosłaniedoDawidaŚwiatosławowiczaniewątpliwie
przedstawiająwykreowany,niekiedyprzyudzialesamegowładcy,idealnyobraz
5
Tamże.WedłughistorykówsztukipodwzględemstyluisposobuwykonaniaczapkaMo-
nomachawykazujeanalogiedożeńskichnakryćgłowy,tzw.bocca,charakterystycznych
dlasztukiludówkoczowniczych.Obserwacjetepozwoliłynawysunięciehipotezy,żezna-
lazłasięonawposiadaniuksiążątwłodzimierskichwwynikujednegozmariażyzawartych
zprzedstawicielkamiarystokracjimongolskiej.
6
Wliteraturzeprzedmiotunajczęściejlansowanotezę,żepostaćWłodzimierzaMonoma-
chazostaławykorzystanawcelupodkreśleniazwiązkówgenealogicznychRurykowiczów
zcesarzamibizantyjskimi,acosięztymwiązało–prawdotytułucesarskiego.TakA.Ka-
zhdan,Rus)-ByzantinePrincelyMarriagesintheEleventhandTwelfthCenturies,UHarvard
UkrainianStudies”1988–1989,Vol.12–13,s.417;A.S.Ishhenko,VladimirMonomahvros-
sijskojiukrainskojistoricheskojpamjati,UNovoeproshloe/TeNewPast”2016,nr2,s.177.
ZagadnieniekształtowaniasięmituWłodzimierzaMonomachawhistoriografiirosyjskiej
iukraińskiejpodjąłostatnioA.S.Ishhenkowcykluartykułów;zob.tenże,DAseustavil
VolodimerVsevolodich)…”:zakonodatel)najadejatel)nost)VladimiraMonomahavRusskoj
obshhestvenno-istoricheskojmysli,UPaleorosija.DrevnjajaRus’vovremeni,vlichnostjah,
videjah”2017,v.7,s.107–133;tenże,ObrazVladimiraMonomahavSloveopogibeliRus-
skojzemli,UIzvestijavysshihuchebnyhzavedenij.Severo-Kavkazskijregion.Obshhestven-
nyenauki”2012,nr3,s.54–58;tenże,VladimirMonomahvPovestivremennyhlet:kvopro-
suosemantikeletopisnogoobraza,UPaleorosija.DrevnjajaRus’vovremeni,vlichnostjah,
videjah”2016,v.6,s.332–352.Jakkolwiekustaleniauczonegosąważnymgłosemwdys-
kusjinadzagadnieniemmitologizacjipostaciWłodzimierzaIIMonomachanaRusi,to
pewnymichmankamentemjestbrakodniesieniadobadańnadposzczególnymidziełami
dziejopisarstwaruskiego.Wydajesiężeobserwacja,jakzmieniałsiętekst,jakimobróbkom
redakcyjnympodlegał,iwreszcie,jakibyłzasięgjegooddziaływania,możeznaczniewzbo-
gacićwiedzęnadfunkcjonowaniemmituowspomnianymwładcynaziemiachruskich.
