Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
I.Inscriptions
Danslepremiersecteur(lenomdufondateurdumonumentfunéraire)deladata-
tiondel’inscriptiondécidentdesnominaAelius,Ulpius,Claudius,Aurelius,Flavius.
Unautreélémentd’importanceestlafiliationquidanslesépitaphesavecdespeines
sépulcralesn’apparaîtprincipalementqu’àlapremièremoitiéduIIesiècle.Lematériau
présentén’apasconfirméderelationsentrel’époquedelaréalisationdel’épitaphe
etsaformegrammaticale;desépitaphesaunominatifetaudatifapparaissentalter-
nativementjusqu’àlamoitiéduIIIesiècle.Lemêmemanquedeladistinctiontempo-
relles’exhibedanslarègled’utiliserouiounontroispartiesdunom(lepraenomen,
lenomenetlecognomen).Vuque,dansunnombredecas,uniquementlaformeetla
sonoritédunomd’unfondateurdumonumentfunérairesuggèrentladatedelacréa-
tiondel’épitaphe,nousnoussommesdécidéàrechercherdesnomsanaloquesdans
lesinscriptionsdatées.Lesdonnéeschronologiquesobtenuessurcettevoie,sesont
avéréescoïncidantesavecautrescritèresdedatation.
Lematériauprésentédanslesecteurdeux(lesformules)n’apasconfirmélarègle
dedatationdesinscriptionsselonlamanièredontestinscritel’invocationDisManibus.
L’abréviationD.M.,quiauraitétéprésentedanslesinscriptionsfunérairesdutournant
duIeretduIIesiècles,selonnotrebordereauapparaîtaussidanslesépitaphesdelapre-
mièremoitiéduIIIesiècle.Quantàl’invocationD.M.S.,ellen’apparaîtquedansdeux
inscriptionsseulement(VI13073et22673)dutournantduIIeetduIIIesiècles42.De
lamêmeépoqueproviennentdesépitaphesénumérantlenombred’années,demois
etdejoursvécusparledéfunt.Demêmequedansd’autresinscriptionsfunéraires,
cetteformulesegénéraliseaudébutduIIIesiècle43.
Àlarecherchedenouveauxcritèresdedatation,nousavonsprisencomptedeux
autresformulesquisontprésentesdanslaplupartdesépitapheslatines.Lapremière
contientlapermissiond’enterrerdansletombeaudefamilledesafranchismortsetleurs
descendants(libertuslibertabusqueposterisqueeorum),pendantqueladeuxème
informedel’espacequ’occupelaparcelle.Lesdeuxformulessonttypiquespourles
épitaphesduIIesiècle,bienque,danslesinscriptionsromainessurtout,ellessoient
présentesàlapremièremoitiéduIIIesiècleencore.Ellesdisparaissentavecl’apparition
desinscriptionschrétiennes44.
42L’invocationD.M.S.danslesinscriptionsdatéesavecprécision:VI7297-de56;VI7303-de58,
VIII8998-de207,VIII8831-de211,VIII8579-de216,VIII8999-de225,VIII8501-de226,
VIII9158-de227,VIII8500-de229,VIII9091-de231,VIII9109-de233,VIII9089-de236,
VIII8588-de242,VIII9077-de246,VIII9158-de247,VIII8883-de248,VIII8539-de259,
VIII9074-de267,VIII9785-de307,VIII9060-de320,VIII8608-de321,VIII8696-de322,
VIII21644-de366,VIII9966-de402.
43Cf.H.Gottanka,EpigraphischeBeitrage.I,LateinischeGrabinschriftenmitAngabedesGeburts‑,
Todes‑,oderBegräbnistages.II,Geburtstags‑Cognomina,München1909,p.25etsqq.
44NouspouvonssupposerqueterminusantequemestdéterminéparlaloidePhilippeArabede245en
vertudelaquellelaterreattenanteauxmonumentiestconsidéréecomme„nonconsacrée”
,(C.J.III44,9).
Cependantdesinscriptionsdatéesavecprécisionetcontenantlaformulelibertuslibertabusqueposterisque
eorumlesplusanciennesproviennentdelafinduIIesiècle:VI26190-de190,VI7582-de187,
VI10233-de149,XIV3932-sousAntoninlePieux.