Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
11
Tendeficytopracowańzzakresurelacjiamerykańsko-polskichwodniesieniu
dokwestiiżydowskiejwPolscejestotylezagadkowy,żewokresiemiędzywojennym,
azwłaszczawlatach30.,takzwanyproblemżydowskiwzbudzałdużezainteresowanie
dyplomacjipaństweuropejskichorazStanówZjednoczonych.Polskazuwaginaliczbę
wyznawcówjudaizmuabsorbowałaszczególniesilnieuwagęopiniimiędzynarodowej.
JednakznaczeniekwestiiżydowskiejwPolscebyłoistotne-zarównodlajejstosunków
wewnętrznych,jakiwizerunkunaareniemiędzynarodowej-nietylkozewzględu
nawielkośćpopulacjiżydowskiejwtymkraju,leczprzedewszystkimzpowoduroli,
jakąodgrywaładiasporawżyciukulturalnym,ekonomicznymipolitycznymwojczyź-
nieJerzegoWaszyngtona.Równieistotnym,jeśliniedecydującymczynnikiembyło
zachowanepoczuciewięzimiędzyŻydamiamerykańskimiiwschodnioeuropejskimi.
Dotegozaśprzyczyniłysięnietylkowięzypokrewieństwaipochodzenieamerykań-
skichŻydów,wywodzącychsięwznacznejmierzezhistorycznychziempolskich,
leczrównieżukształtowanażydowskaświadomośćnarodowa.Krótkorzeczujmując,
zagadnieniażydowskiewPolscewykraczałypozawewnętrzneproblemypaństwa,
astawałysię-wrazzanalogicznymiproblemamiwinnychpaństwacheuropej-
skich-problememmiędzynarodowym.Ztakiegoznaczeniakwestiiżydowskiejzda-
wanosobiesprawęwWarszawie,takrównieżpostrzegaliamerykańscyprzedstawi-
cieledyplomatyczniprzyrządziepolskim.Tezatatowarzyszynaszymrozważaniom
nakartachniniejszejmonografii.
JakkolwiekopracowanietodotyczystosunkuamerykańskichŻydówiamerykań-
skiejdyplomacjidokwestiiżydowskiejwPolsce,toprzedmiotemnaszegozaintereso-
waniastałosię,nieuchronnie,równieżpołożeniemniejszościżydowskiejnaziemiach
polskichiwgranicachIIRzeczypospolitej.Wtymwypadkuliteraturajestjużrze-
czywiścieimponująca,nietylkoanglojęzyczna,aletakżepolska,przyczymhistorycy
dziejówspołecznościżydowskiejeksplorująróżneaspektyobecnościwyznawców
judaizmuwRzeczypospolitej.Znajnowszychsyntetycznychopracowańniesposób
pominąćmonumentalnejtrzytomowejpozycjiAntony)egoPolonsky)egoTeJews
inPolandandRussiawydanejwlatach2009-201214.Zestarszychopracowańciągle
wartościowąpozostajepracaEmanuelaMelzeraNoWayOut:TePoliticsofPolish
Jewry1935-193915orazNajnowszedziejeŻydówwPolsce16podredakcjąJerzego
Tomaszewskiego,któryjestrównieżautoremlicznychartykułówwykorzystywanych
podczaspracynadniniejsząmonografią17.Zpublikacjitegoautoraczerpaliśmytakże
informacjewrozdzialepoświęconymanaliziestosunkuamerykańskiejdyplomacji
14A.Polonsky,TeJewsinPolandandRussia,Vol.1:1350to1881,Vol.2:1881to1914,Vol.3:1914
to2008,Oxford-Portland2009-2012.
15E.Melzer,NoWayOut:PoliticsofPolishJewry,1935-1939,Cincinnati1997.
16NajnowszedziejeŻydówwPolscewzarysiedo1950r.,red.J.Tomaszewski,Warszawa1993.
17Zob.np.:J.Tomaszewski,PolishDiplomatsandtheFateofPolishJewsinNaziGermany,nActa
PoloniaeHistorica”1990,nr61,s.183-204;idem,PolskadyplomacjawobecpołożeniaŻydówpolskich
wIIIRzeszynapoczątku1936r.,nBiuletynŻydowskiegoInstytutuHistorycznego”[dalejnBiuletyn
ŻIH”]1983,nr1,s.93.