Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.KWESTIAŻYDOWSKAWPOLSCE…
25
Post”wAnglii.W1921r.,wcelunawiązaniawspółpracyzFrancuzami,doParyżaudał
sięksiądzKazimierzLutosławski,posełzramieniaZwiązkuLudowo-Narodowego12.
Wydajesięwszakże,żeinicjatywawładzpolskichbyłaspóźniona,nietylkozpowo-
duspacyfikowaniaantysemickiejkampaniiFordaprzezLouisaMarshalla13,lecztakże
dlatego,żewinteresującymnasokresieamerykańscyŻydzizrezygnowalizezmasowa-
nychatakówprasowychnaPolskęiinterwencjiurząduamerykańskiegonarzeczswo-
ichwspółwyznawcówwtymkraju.Nieoznaczatowszakże,abywyznawcyjudaizmu
wojczyźnieWaszyngtonawykazywalizupełnybrakzainteresowanialosempolskich
Żydów.Przeciwnie-prasa,partiepolityczne,licznekomitetyiorganizacjeŻydów
amerykańskichnieustawaływciągłymmonitorowaniustosunkuwładzpolskichispo-
łeczeństwapolskiegodomniejszościżydowskiej.Stałymprzedmiotemtroskizestro-
nyamerykańskichŻydówbyłarównieżsytuacjaekonomicznaludnościżydowskiej
wPolsce.Problemtenbardzoczęstołączyłsięzichrosnącąpauperyzacją,przyczym
natężenielubsłabnięcietegoprocesuzależałowdużejmierzeodogólnejkoniunktury
gospodarczejpaństwa.ToustawicznezainteresowanieśrodowiskżydowskichwUSA
losemichwspółwyznawcówwRzeczypospolitejbyłozuwagąśledzoneprzezposel-
stwopolskiewWaszyngtonie.
Wewrześniu1921r.powracającymmotywemdoniesieńwprasieżydowsko-
-amerykańskiejbyłnieuregulowanystatusWileńszczyznyorazobecnośćnatym
tereniepolskichwojskiadministracjiwrezultacieakcjigen.LucjanaŻeligowskie-
go8i9października1920r.14nJewishMorningJournal”(nDerYiddisherMorgen
Journal”),jedynawowymczasienowojorskagazetaporannaukazującasięwjidysz,
napierwszejstroniewydaniaz26wrześniapoinformowałaoniepomyślnymdlaPolski
głosowaniuwZgromadzeniuLigiNarodów,które35głosamizaprzy8przeciwnych
poleciłoŻeligowskiemuwycofanieoddziałówzWilnadoczasurozstrzygnięciaprzy-
należnościpaństwowejspornegoterytorium15.GłosowaniewGenewieniedotyczyło
12AJYB,Vol.24,s.53.
13KorespondencjawsprawieantysemickichpublikacjiFordawnDearbornIndependent”-zob.Louis
Marshall:ChampionofLiberty.Selectedpapersandaddresses,ed.Ch.Reznikol,Philadelphia1957,Vol.1,
s.329-389;AJYB,Vol.23,s.315-317.KorespondencjaCyrusaAdlerazAJCwsprawieantyżydowskiej
akcjiForda-zob.CyrusAdler:SelectedLetters,Vol.2,ed.I.Robinson,Philadelphia-NewYork1985,
s.8-11.NatematantysemickiejdziałalnościFordaireakcjiMarshallazob.:M.Rosenstock,Louis
Marshall,DefenderofJewishRight,Detroit1965,s.128-181;H.Alpert,LouisMarshall,1856-1929:
ALifeDevotedtoJusticeandJudaism,Bloomington2008,s.148inn.
149X1920r.gen.ŻeligowskiwkroczyłdoWilnanaczelepolskichoddziałówwywodzącychsięzWi-
leńszczyznywbrewustaleniomkonferencjiwSpazlipcategosamegoroku.WrezultacieakcjiŻeligow-
skiegoZiemiaWileńskazostałaprzyłączonadoPolski.Podstawyprawnedoinkorporacjistanowiłyuchwały
sejmuwileńskiegozlutego1922r.orazsejmuRzeczypospolitejzkwietnia1922r.oprzyłączeniuWileńsz-
czyznydoPolski.15III1923r.granicęwschodniąRzeczypospolitejuznałyoficjalniemocarstwazachod-
nie-zob.P.Łossowski,PotejitamtejstronieNiemna.Stosunkipolsko-litewskie1883-1939,Warszawa1985,
s.152-166;idem,Konfliktpolsko-litewski1918-1920,Warszawa1996,s.179-185,220;K.Okulicz,Ostatni
aktdramatuJózefaPiłsudskiego(1920-1922),nZeszytyHistoryczne”(Paryż)1966,z.9,s.12.
15AAN,AW
,2609,Przeglądprasyżydowsko-amerykańskiejza1921r.,nTeJewishMorning
Journal”,September26,1921,k.22.