Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kowyc
h,ogrubejścianieiwąskimświetle,io
gruczołachpęche-
rzykowyc
h,pęcherzykowatouwypuklonych;wgruczołachtych
wąskaszyjkaprowadzidoobszernegoświatła.Wskutekznacznego
zgrubieniaścianymogąonejednakmiećświatłowąskie,jakgruczoły
cewkowe,zachowująckształtgruczołówpęcherzykowych;tenrodzaj
manazwę
gruczołówgroniastyc
h.Wreszciepośredniąpostać
tworzą
gruczołycewkowo-pęcherzykoweo
kształciepodłużne-
go,słabowypuklonegoworeczka.
Zmechanizmemwydobywaniasięwydzielinyzapoznaliśmysięjuż
wt.I.Odróżniamy:a)
gruczołyowydzielaniucząsteczkowym
albo
merokrynow
e,którychwydzielinaprzesączasiędoświatła
gruczołuprzezpowierzchniękomórki,nienaruszającjejcałości;
b)
gruczołyowydzielaniuwierzchołkowym
albo
apokry-
now
e,którychwydzielinaopuszczakomórkęwrazzczęściąprotopla-
zmy,pozostałazaśczęśćjestnieuszkodzona(np.gruczołymlekowe);
wreszciec)
gruczołyowydzielaniucałkowitym
albo
holo-
krynow
e;wgruczołachtychcałakomórkarozpadasiępodczaswy-
dzielaniatreści(gruczołyłojowe).Większośćgruczołównależy
dopierwszejgrupy.
Wydzielin
a.Dogruczołówmerokrynowychnależąrównieżgru-
czołyślinowe.Podwzględemfizykochemicznegoskładuwydzieliny
odróżniamy
gruczołysurowicze
i
śluzow
e.Pierwszewytwarzają
wydzielinęrzadką,wodnistą,ubogąwbiałka;wydzielinatamożerów-
nieżzawieraćenzymy,jaknp.wydzielinaśliniankiprzyusznej;rów-
nieżgruczołyłzoweitrzustkęmożemyzaliczyćdogrupygruczołów
surowiczych.Budowagruczołówsurowiczychjestwięcbardzoróżna.
Gruczołyślinowewytwarzająwydzielinęgęstąciągnącąsię,zawiera-
jącąwięcejbiałka(mukoproteiny),enzymyido6%składnikówsta-
łych;należądonichm.in.niektóregruczołyjęzyka,pozatymgruczo-
łygardłaigruczołyszyjkimacicy.Zbliżonedogruczołówśluzowych
sąniektóregruczołyżołądkaidwunastnicy.Większośćgruczołówśli-
nowychjestmieszana;wbudowieichodcinkawydzielniczegobiorą
udziałzarównokomórkisurowicze,jakiśluzowe.
Zrazyizrazik
i.Każdywiększygruczołskładasięzgrupyczyto
cewek,czypęcherzyków,któreprzedzielawiększailośćtkankiłącznej.
Napowierzchniwiększychgruczołówuwidaczniasięteżichpodział
namałepola,odpowiadającetakimgrupom,tj.podziałna
płaciki
(zraziki–lobuli).Grupyzrazikówmogąbyćoddzieloneodsąsiednich
gruppłytkimlubgłębokimwrębemiprzegrodąłącznotkankową,wsku-
tekczegogruczołzostajepodzielonynazrazy,czyli
płaty
(lobi).Cały
gruczołmożeotaczaćsłabszalubsilniejszaosłonkałącznotkankowa,
tzw.
torebka
(capsula).
Wprzeciwieństwiedowyżejopisanychgruczołówwyprowadzają-
cychswąwydzielinęnawolnąpowierzchnię,czyli
gruczołów
owydzielaniuzewnętrzny
m,występująrównieżgruczołypozba-
wioneprzewodówwyprowadzających–
gruczołyowydzielaniu
wewnętrznym
albo
gruczołydokrewn
e,którewydzielinęswą
oddająbezpośredniodonaczyńkrwionośnychichłonnych.Niektóre
15
