Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
Niebranopoduwagętego,żeorganizmżywyniejestkonstrukcjąspetryfikowaną,
leczprzeciwnie–tworemzmiennym,dynamicznym.Najegowygląd,budowęifun-
kcjęmawpływmiędzyinnymiwiekosobnika,stanodżywienia,trybżyciaiwarunki
środowiska.
Zmiennośćosobnicza,zwłaszczacechzewnętrznych,takichjakwielkość,wygląd
itp.,którąmożemyobserwowaćnacodzieńwobrębieokreślonejpopulacjidanego
gatunku,maswojeodbiciewbudowie,przyczymzdecydowaneokreślenie,jaka
budowaosobnikamożebyćuznanazaprawidłową,normalną,cojestodchyleniemod
normy,acoodmianą,tosprawaumowna.Dopojęcianormyzbliżanasmatematyczna
analizazjawiskazmiennościzzastosowaniemtzw.krzywejQueteleta.Wtakimujęciu
normabyłabyjednązmodyfikacji,występującąnajczęściejwanalizowanymszeregu
zmienności.
Mówisięzwykle,zwłaszczawanatomiiporównawczej(zajejczęśćrozbudowaną
dlacelówpraktycznychmożnauważaćanatomięzwierzątdomowych),ocechach
gatunkowychnarządówczyorganizmujakocałości.
Dobrzejest,jeślitegorodzajusyntetycznespostrzeżeniaopierająsięnamożliwie
dużejliczbiebadanychprzypadków,gorzej,gdywyprowadzasięjezobserwacjina
pojedynczychokazach.Inaczejmówiąc,anatomiapopulacjijestbardziejmiarodajna
niżanatomiaosobnika.
Anatomięwspółczesnąmożnatraktowaćjakoanatomięfunkcjonalną.Starasięona
uchwycićzwiązkimiędzybudowąokreślonychelementówstrukturalnych,czynawet
całegoorganizmu,aichfunkcją.Związkite,wbrewpozorom,niezawszesąłatwedo
przedstawienia.Takwięcdwienajbardziejistotne,aprzytymnierozłączneiwzajem-
nienasiebieoddziałującewłaściwości–strukturaifunkcja–charakteryzująnietylko
określoneskładnikiorganizmu,aleijegocałość.
Skomplikowanabudowanarządówcałkowicieukształtowanychiwyrośniętych
staniesiębardziejzrozumiała,gdyopróczfunkcjiuwzględnimytakżeichprzeszłość
rozwojową.Dlategopodstawoweinformacjezzakresurozwojuosobniczego,czyli
ontogenezy,będąwplatanewtreśćinformacjianatomicznych.Celowejestrównież
nawiązywaniedorozwojurodowego,czylifilogenezy,awięcsięganiedopodstaw
anatomiiporównawczej.
Wreszcie,zajmującsiębudowąicharakteremczynnościowymokreślonychskład-
nikóworganizmu,niemożnatracićzoczujegoharmonijnejcałościstrukturalno-
-funkcjonalnej.
Napodłożuanatomii,lubobokniej,wyrosłynowedyscypliny,którymprzekazuje
onaswojewynikiiodwrotnie,samakorzystazichosiągnięć,interesującsiębudową
nietylkoorganizmówjużrozwiniętych,alerównieżbudowąorganizmówwprze-
bieguichrozwoju.Pozamorfologiąogólnąwymienimytucytologię,którazajmujesię
badaniemcechpodstawowejjednostkistrukturalnejorganizmu,jakąjestkomórka.
Histologiaśledzibudowęirozwójtkanek.Embriologiainteresujesięrozwojemosob-
nikaodchwilijegopowstaniadoprzyjścianaświat.Zoologiasystematycznawska-
zujenastanowisko,jakieosobnikzajmujewśródinnychistot.Anatomiaporównaw-
czabadahistorięnarządów,opierającsięnaichrozwojurodowym.Paleozoologia
interesujesięformamizwierzątwymarłychiusiłujenawiązaćłącznośćzformami
żyjącymi.Mechanikarozwojustarasięuchwycićczynnikiwpływającenabudowę
iczynność.Biomechanikazajmujesię,napodstawieprawfizyki,analiząadaptacji
strukturalnychorazfunkcjonalnychwwarunkachruchu.
14
