Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26|ANOMEIZMNAZACHODZIEIMPERIUMRZYMSKIEGO…
zasadamiwswoimfunkcjonowaniu.Ukształtowałysięwrezultaciepodjętych
poszukiwańteologicznychifilozoficznychtrzysposobywyjaśnieniawspomnia-
nychkontrowersji.Pierwszy-opierającysięprzedewszystkimnatekstachbi-
blijnych-sprowadzałsiędoakceptacjizawartychwnichtreści.Jaksięwydaje,
byłonprzezdłuższyczasdominujący.JeszczeposoborzewNiceijegoprzeciw-
nicyargumentowali,żenienależywnaucedoktrynychrześcijańskiejużywać
terminów,któreniemająstarotestamentowegolubnowotestamentowegopo-
chodzenia.Chodziłoimszczególnieospornąnwspółistotność”
.Pojęcianpodob-
ny”inniepodobny”niewątpliwiewPiśmieŚwiętymwystępowały.Podwpływem
pogłębionegomyśleniateologicznegoifilozoficznegopojawiłysięwkrótcedwa
kierunkinauczaniaoproblemachdoktrynychrześcijańskiej,którejednakwy-
wodziłysięzjednegoteologicznegopnia,czylizmonarchianizmu.Tennawią-
zującydomyśleniajudaistycznegoterminzakładałistnienietylkoJednegoBoga,
któryodBogaŻydówróżniłsiętym,żenosiłmianoBoga-Ojca.Zaczerpnięto
takipoglądniewątpliwiezNowegoTestamentu,znauczaniasamegoJezusa.
JedenzewspomnianychsposobówukazaniawzajemnychrelacjiwobrębieTrój-
cyŚwiętejzapoczątkowanyzostałprzezebonitówiadopcjan,akontynuowany
byłnastępnieprzezsubordynacjonistów,homejczyków,arianianomejczyków,
rozwiązałonproblemistnieniaOjca,SynaiDuchaŚwiętegowtensposób,
żeuznałSynaiDuchazabogówniższegorzędulubwprostzastworzenia.Spro-
wadzonojednakwrezultacieTrójcędoroliwłaściwiefikcjilubspecyficznego
parawanu,gdyżaniSyn,aniDuchniebyliwżadensposóbrówniBoguOjcu.
Możnabyłobynazwaćtensystemtryteizmem,gdybynieto,żedwieOsoby
wchodzącewskładTrójcymiałystatusstworzenia,aniołalubnadczłowiekaalbo
tylkopółboga.Właściwiejbyłobynazwaćgowtejsytuacjihenoteizmem,ale
nazwatasugeruje,żeistniejeBógNajwyższyiniżsirangąbogowie.Problem
polegałnatym,żedlaczęściwymienionychprzedstawicieliróżnychdoktrynani
Syn,aniDuchniemielitakiegostatusu.Drugikierunekmonarchianizmuzakła-
dałnatomiast,kontynuującnaukędoketów,patrypasjonistów,sabelianimoda-
listów,żeistniejeJedenBóg,którydlakontaktówzludźmiprzybieramaskiOjca,
SynaczyDuchaŚwiętego.TakżewtymprzypadkuTrójcastajesiębytemcałko-
wiciepustym.WChrystusawcielasięsamBógOjciec,któryrównieżumiera
nakrzyżu.Zadziwiatylko,dlaczegoChrystusnakazałwtakimprzypadku,mając
wiedzęotym,żejestBogiemOjcem,chrzcićwimię:nOjca,SynaiDuchaŚwię-
tego”
.Równieżprzytakimzałożeniupojawiasięproblemadopcjanizmu,jako
sposobu,którypozwoliłBoguOjcuzamieszkaćwJezusie.Nicwięcdziwnego,
żeAriusziApolinarybyliwłaściwiemonofizytami,ztymżekapłanzBaukalis
jednoznacznym,natomiastApolinaryjedyniejedenztrzechelementównatury
Jezusauznałzazdominowanyprzeznaturęboską.Wszystkiezprzedstawionych
