Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
62
RICHARDWASSERSTROM
żądane,abyjakiekolwiekdeklarowanenaturalneprawabyłypoświę-
canelubignorowanewkażdejzpewnejmnogościdającychsięłatwo
wskazaćsytuacji,nabrakjakichkolwiekracjiczyteżargumentów
wspierającychdoktrynęprawnaturalnych.
TypowajesttutajnastępującawypowiedźzksiążeczkiJ.B.Mab-
bottaTheStateandtheCitizen
2
:
Subtelnościteorii[prawnaturalnych]niemuszązaprzątaćnaszejuwagi,
ponieważmożemypodważyćsamejejpodstawy,awłaśnieonesąwniej
najsłabsze.Naturalneprawamusząbyćoczywisteiabsolutne,oilemają
byćwogóleprawami.Jeślibowiempewneprawojestpochodneodbardziej
fundamentalnegoprawa,wówczasniejestonoprawemnaturalnymwtym
sensie,októrytuchodzi;ijeślipewneprawodajesięwyjaśnićlubobro-
nićprzezodwołaniesiędodobrawspólnotylubdanejjednostki,wówczas
toowe„dobra”stanowiąwtymprzypadkuostatecznewartości,iwdążeniu
donichmożnaoczywiścienaruszaćlubniweczyćrozważane„prawa”.Otóż
jedynymsposobem,wktórymożnawykazaćniedorzecznośćjakiejkolwiek
teorii,przypisującejoczywistośćwszystkimartykułomswojejwiary,jestze-
stawienielistytychartykułówś
Tegorodzajulistysąnietylkonieokreśloneiarbitralne,gdychodzioichob-
jętość,lecztakżeniejasnewichtreściś.Niemaanijednego„prawanatural-
nego”,którenawetjegorzecznicyuważalibyzanietykalne.Każdeznichjest
stalenaruszanewinteresiespołecznym,zpowszechnąaprobatą(57-58).
PodejścieMabbottadotegoproblemujestpouczająceijakoprzy-
kładłatwości,zjakąkażdytematdasiępodjąćiodrzucić,i-coważ-
niejsze-jakoprzypomnienie,żeteoriaprawnaturalnychniejestjed-
nąspójnądoktryną.Służyłaonaraczej-iniewątpliwiemożenadal
służyć-zacałkiemnieokreślonyzbiórpewnejliczbyniezależnych
twierdzeń.Takzatemtutajjestrzecząconajmniejrówniekoniecz-
nąjakwwieluinnychsytuacjach,abyśmyosiągnęliznacznąprecyzję
określająciopisującswoistyprzedmiotnaszychbadań.
Wtymartykulepróbujęprzedstawićwzarysieformępewnego
zbioruargumentówwobronieprawnaturalnychczyteżprawczło-
wieka
3
.Postępujęprzytymnastępująco.Najpierwrozważampewne
ważneicharakterystycznewłasnościifunkcjeprawwogóle.Potem
opisujęidefiniujępewnecechyprawczłowiekaorazichswoistefunk-
2London:Arrow,1958.
3Ponieważwyrażenie„prawanaturalne”takbardzoobrosłowróżneszczególne
znaczenia,częstoposługujęsiębardziejneutralnymwyrażeniem„prawaczłowieka”.
Dlamoichcelówtedwawyrażeniamogąbyćtraktowanejakorównoznaczne.
