Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KatarzynaKalinowska
Defnicjaprzedstawiatojakoniezrównoważonywzrostcenjakiegośproduktunarynku,jednak
wprzypadkuJaponii,niechodziłojedynieoprodukt,efektbańkispekulacyjnejdotyczyłcałej
gospodarkipaństwa.ZjawiskowystąpieniabańkispekulacyjnejwJaponii,byłonajwiększymdo
tejporyefektembańkispekulacyjnejzanotowanejwhistorii.8
Wdrugiejpołowielat80,nastąpiłgwałtownywzrostcenaktywfnansowych,anastępnieich
spadek.Byłtogigantycznyciosdlabanków,głównychinstytucjisprawującychkontroleiwspiera-
jącychnajwiększeprzedsiębiorstwa.Kryzysbanków,oznaczałkryzysdlafrm.Japońskisystem
fnansowy,opierałsięgłównienakredytachipożyczkach,zestronybanków,jednakżezasprawą
BankofInternationalSettlementspolecono,abywstrzymaćsięzkredytowaniemizachowaćodpo-
wiednierezerwy.Wzwiązkuztymzatoczonokrągniedoprzełamania.Bankiniechciałypożyczać
pieniędzyfrmom,niewprowadzałynowychfunduszynarynek,frmyznalazłysięwstagnacjiinie
przynosiłynowychdochodówbankom
9
.Wdrugimkwartale1991roku,tempowzrostugospodarcze-
gospadłozo3,8%,awkolejnychdwóchlatachwzrostnieprzekroczyłnawet0,5%,regularniesię
obniżając.Japońskisystembankowyzacząłsięrozpadać,bankrutującebankipróbowanoratować
zapomocąpaństwowychpieniędzyorazfuzjamizwiększymibankami.Poroku1995zdecydowano
ozaprzestaniufnansowania,dopuszczającmechanizmyrynkowedouregulowanianiesprawnego
systemu.Bezpośrednieskutkiwgospodarce,wynikającezpęknięciabańkispekulacyjnejmożna
byłoodczućdokońcalat90.Japoniastanęłaprzedwyzwaniem,modernizacjiswojegosystemu
iponownegopodniesieniasięzkryzysu.Korzystanozszeregunarzędzifskalnych,mającychna
celupobudzeniegospodarki,jednakżewiększośćznichnieodniosłazaskakującychefektów.Po-
mimotegonaprzełomieXXiXXIwieku,wysokośćśrednichzarobkówbyławJaponiiwczołówce
najwyższychnaświecie.Wceluwsparciaeksportu,BankofJapanskupowałakcjezadłużonych
przedsiębiorstw,tak,abyprzebićsięprzezbarierę,jakąstworzyłarosnącacenajena.Zreformowano
podatekkonsumpcyjnydo5%orazwprowadzonoakcyzę,liczącnadodatkowydochóddobudżetu
państwa.Wroku2003i2004próbowanointerweniowaćnarynkuwalutowym,poprzezsprzedaż
prawie31blnjenów,cospowodowałoutrzymaniesięwaluty109jenów,wstosunkudodolara.
Regularnieobniżanostopęprocentową,dochodzącdo0,1%w2008roku.Japoniazaczęłapowoli
wychodzićzrecesji.Jednakproblemyzwiązanezogromnądeflacją,którahamujeeksport,stanowijej
największąbolączkę.Wzwiązkuzinterwencjąpaństwa,produkcjaprzemysłowazaczynałaosiągać
lepszewyniki.Wmaju2009rokuosiągnęławynik20,2%,jednakżepomimoprognoz,wroku2010
zanotowanospadek0,1%mdm.BankofJapanporazkolejnyinterweniował,wceluzbiciaprzy-
tłaczającejcenyjena,skupującpapierywartościoweołącznejkwocie5bilionówjenów.Wszystkie
powyższewysiłkispowodowaływzrostPKB3,9%.Niestetywdalszymciągujapońscyekonomiści
nieznaleźlijednoznacznejdrogidlajapońskiejgospodarki.Napogłębienieproblemówgospodarczych
wdrugimdziesięcioleciuXXIwpłynęłotrzęsienieziemi,powodującetsunaminiszcząceelektrownie
atomowąwFukushimie.Oszacowanekosztyw2013r.to22bilionyjenów,którezdecydowanosię
pokryćpoprzezpodwyższeniecenelektryczności.W2012rokunowypremierShinzoAbezaczął
konsekwentniewprowadzaćwłasnąstrategienapobudzeniegospodarki,nazywanyAbenomikąlub
Strategiątrzechstrzał.Głównymizałożeniamijegopolitykijestkrótkookresowastymulacjafskalna,
reformastrukturrynkupracyiproduktóworazluźnapolitykapieniężna.Wpraktyceoznaczatozamiast
redukowaćdefcyt,Abepostanowiłpodnieśćwydatkipubliczne,jednocześniemasowoskupywać
akcjeorazwprowadzićreformy,takiejakszerszewprowadzeniekobietnarynekpracy.Wszystkie
tenarzędziasąwJaponiiznane,jednakAbe,jakopierwszyzastosowałjerazem,tworzącterapie
8E.Potocka,JaponiaMocarstwonarozdrożu,Japonia-przemianwewnętrznewostatnimdziesięcioleciuXX
wieku.Odspołeczeństwagrupowegodozagubionejjednostki,Łódź2004,s.154
9J.Mołdawska,JaponiaMocarstwonarozdrożu,InstytucyjneuwarunkowaniakryzysuJaponiipaństwo-ban-
ki-biznes,WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego,Łódź2004,s.58-68
J.Mołdawska,JaponiaPaństwoasektorprywatny,WydawnictwoUniwersytetuŁódzkiego,Łódź1999,s.41-
57,s.74-105
40
