Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
RozdziałI.GenezaiźródładoktrynyRothbarda
własnośćzbiorowości,niemożebyćopartanarównościarytmetycznej.
Zbiorowość,awięcpaństwo,przydzielająckażdemuczęśćdobraspołecz-
nego,jakamuprzypada,bierzepoduwagęstanowiskoipozycję,które
każdyzjejczłonkówzajmujewcałości.Ponieważspołeczeństwonawzór
porządkuwszechświatazorganizowanejesthierarchicznie–czytoze
względunawartościosobisteicnoty,bogactwolubszlachetneurodzenie,
czyteżzewzględunaswobodyprzysługująceposzczególnymosobom–to
jegoczłonkowieniesąsobierówni.Toteżwprzypadkusprawiedliwości
rozdzielczejmożnamówićjedynieoproporcjonalnościuzyskanychkorzy-
ści30.Cnotomsprawiedliwościzagrażająprzeciwstawneimwady.Sprawie-
dliwośćrozdzielczamożebyćpogwałconaprzeztzw.zważanienaosobę,
naprzykładzewzględunawięzykrwi.Jeślichodzioprzypadkipogwał-
ceńsprawiedliwościzamiennej,Tomaszwymieniałkradzież,oszustwo,
zabójstwoisamobójstwo31.
Rozważaniaprawnonaturalneswojeapogeumznalazływszkoleprawa
natury,triumfującejwXVIIwieku.Wswychpodstawowychzałożeniach
opierałasięonanaempiryzmieiracjonalizmie.Dlaobutychnurtówmy-
ślowychwspólnabyłamechanistyczna,indywidualistycznaikontraktuali-
stycznainterpretacjaprawa.PanującenaWyspachBrytyjskichpodejście
empiryczne,posługującsięmetodąindukcyjną,kładłonacisknadoświad-
czeniejakogłówneźródłopoznania.Wynikałostądprzekonanieoniepew-
nościwiedzyipokładaniewiarywprawdopodobieństwie.Królującyzaśna
kontynencieracjonalizmopierałsięnametodziededukcyjnejorazapriory-
zmie,wyprowadzającwiedzęiwszelkieabstrakcyjneideezrozumu.Wro-
zumieupatrywałnarzędziadopoznaniaobiektywnejprawdyirozwiązania
każdegoproblemu.Rozumnanaturaludzkatraktowanabyłajakoskarbnica
zdolnościpoznawczych,ideimoralnychiprawnych.Przeniesionydonauk
społecznychznaukprzyrodniczychmechanicyzmwspierałsięnatwierdze-
niuokolejnościnastępującychposobieprocesówistanówwszelkichsub-
stancjiorazichcechmaterialnych.Prawopojmowałwkategoriachmaterial-
nejizmysłowodostrzegalnejrzeczywistości.Zgodniezindywidualizmem
30TomaszzAkwinu,Sumateologiczna,II–II,61,1–2.Zob.takżeE.Gilson,To-
mizm,s.356–357.
31TomaszzAkwinu,Sumateologiczna,II–II,63,1–3;orazII–II,64,2iII–II,64,
5.Zob.takżeE.Gilson,Tomizm,s.357–359.Wartorównieżwspomnieć,iżprócz
niesprawiedliwościwczynachTomaszwyróżnianiesprawiedliwośćwsłowach,jak
naprzykładzniewaga,anastępniebłyskotliwiewywodziznichobowiązkiaktorów
procesusądowego:sędziego,adwokata,oskarżyciela,oskarżonegoiświadka.Zob.
ibidem,s.361–368.
