Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RozdziałI.GenezaiźródładoktrynyRothbarda
Totakżeautorteoriiwartościpieniądza,którastałasiępoczątkiemkie-
runkuwekonomiizwanegomonetaryzmem.
ZasadniczemeritumdorobkuLocke’astanowijegokoncepcjastanuna-
turyiwynikającazniejwizjapożądanegosystemupolityczno-prawnego.
Koncepcjata–jakoodpowiedźnaabsolutystycznymodelrządówiwyraz
aspiracjinowożytnejburżuazji–stałasięprzyczynkiemdorozwojumyśli
liberalnejpodziśdzień43.Podkreślićnależy,iżLockejakopierwszyusys-
tematyzowałdoktrynęliberalizmupolitycznego.
ztymtwierdził,iżcałaludzkawiedzaniejestwrodzonaaniniejestwynikiemkon-
taktuzinnąrzeczywistością,tylkopochodzizdoznańzmysłowych.Ideezawarte
wludzkimumyśleniesąautonomicznymibytami,tylkoefektemanalizydanych
zmysłowych.OweideepogrupowałLockewnastępującysposób:1)ideeprosteto
wrażeniawywołanewumyśleprzezbodźcezmysłoweinastępnieuporządkowane
wkonkretnegrupy;2)ideezłożonebędąceideamiprostymipoddanymitakimproce-
sommyślowymjakzestawienie,porównanie,analiza;3)ideeabstrakcyjnejakowynik
dalszychprzekształceńiuogólnieńwludzkimumyśleideizłożonych.Zideamitymi
związanyjestnakazpoprawnegomyślenia.Zob.W.Tatarkiewicz,Historiafilozofii,
t.2,s.98–103;orazS.Blackburn,Oksfordzkisłownikfilozoficzny,Warszawa2004,
s.215–216.
Lockeuważał,iżrzetelnawiedzaopartamożebyćjedynienaideachprostych,
czylinadanychzmysłowych.Poprawnośćrozumowaniawzakresieideizłożonych
możebyćzweryfikowanazapomocąwyciągnięciaznichpraktycznego,dającego
sięzbadaćwnioskuisprawdzeniajegozgodnościzwrażeniamizmysłowymi.Pod
wpływemkrytyki,iżpierwotnyschematdziałaniaumysłunieobejmowałtzw.od-
czućwewnętrznych,będącychfaktycznymiwrażeniamiodczuwanymiprzezludzi,
starałsięrozciągnąćswojąteorięnasamezjawiskapsychiczne.Rozwiązaniemtego
problemuokazałsiętzw.zmysłwewnętrzny.Odpowiadałonzaodbieraniebodźców
zludzkiegownętrza,napodstawiektórychpowstawałyideeproste,takiejakdozna-
nieprzyjemności,bólu,głodualbosytości,którenastępnieprzekształcałysięwidee
złożoneodbieranejakoemocje.Prądtychrozważańfilozoficznych,uznanynotabene
zanajważniejszyprądnaukowyOświecenia,kontynuowaliBerkeleyiHume.
43Natematmyśliliberalnejzob.J.Szacki,Liberalizmpokomunizmie,Kraków
1994;S.Kowalczyk,Liberalizmijegofilozofia,Katowice1995;J.Gray,Liberalizm,
Kraków1994;idem,Poliberalizmie.Esejewybrane,Warszawa2001;idem,Dwietwa-
rzeliberalizmu,Warszawa2001;S.Macedo,Cnotyliberalne,Kraków1995;Filozofiali-
beralizmu,red.J.Tarnowski,Warszawa1993;W.A.Galston,Celeliberalizmu,Kraków
1999;B.Polanowska-Sygulska,Obliczaliberalizmu,Kraków2003;G.deBertierde
Sauvigny,Liberalism,NationalismandSocialism:TheBirthofThreeWords,DTheRe-
viewofPolitics”32,nr2,kwiecień1970;H.Ritter,DictionaryofConceptsinHistory,
Westport1986;M.Freeden,TheNewLiberalism:AnIdeologyofSocialReform,Oxford
1978;M.Cranston,Liberalism,[w:]TheEncyclopediaofPhilosophy,red.P.Edwards,
NewYork1967;L.T.Sargent,ContemporaryPoliticalIdeologies:AComparativeAna-
lysis,Homewood1972;D.Ross,Liberalism,[w:]ACompaniontoAmericanThought,
red.R.W.FoxiJ.T.Kloppenberg,Oxford–Cambridge1998;L.Hartz,TheLiberal
