Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
KsięgaI
Jednakżecałatametodastopniowegoredukowanialiczbmaznaczeniejedy-
nieprzygotowawcze.Taknaprawdęnieprzybliżanasdonaszegocelu.
Musimysięprzekonaćitrzymaćpoglądu,żejeśliwierzymyliczbomtakim,
jakte,którepodajeHerodot,tooszukujemysamychsiebie.Nawetjeśliktoś
mógłbywjakikolwieksposóbdowieśćkonkretnejliczby,któraniejestcałkiem
nieprawdopodobna,któranawetwzasadzie,wydajesięcałkiemmożliwa,na-
wetwówczasnicniemożnauznaćzadokońcaustalone.Prawdziwąijedynie
wiarygodnąmetodąhistorycznąniejestta,gdyktośniemającinformacji,na
którychmożepolegaćzadowalasiętyminieprawdopodobnymiizachowuje
siętak,jakgdybybyłyonewiarygodneimożliwedozaakceptowania.Jestnią
metoda,gdziejasnoijednoznacznieoddzielamytocomożnauznaćzainfor-
macjęprzekazanąwsposóbprecyzyjnyitą,któratakąniejest.Byćmożewciąż
jesteśmywstanieznaleźćjakiśpodstawowylubinnypunkt,którypozwolinam
ustalićprzybliżonewyliczenianatematsiłyarmiiperskiej.Najpierwjednak
musimyjasnopowiedzieć,żeliczebnośćPersów,jakjąpodająGrecystarający
siępodnieśćswojedokonanianiezasługujenawiarę,nawetnajmniejszą.Nie
jestonawżadensposóbbardziejwiarygodnaniżtwierdzeniaSzwajcarówna
tematarmiiKarolaZuchwałego,takwięcniemożemynatejpodstawieokre-
ślić,czyprzewagaliczebnależałapostronieGrekówczyPersów.
JeśliterazprzyjrzymysięGrekom,tozdajesię,żestąpamypopewniejszym
gruncie.JeślichodziobitwępodPlatejamiHerodotpodajelistęposzczegól-
nychkontyngentów:8000Ateńczyków,5000Spartiatów,5000periojkówitd.
Całkowitaichliczbawynosi38700hoplitów.PonieważGrecyniewątpliwie
znaliswojesiły,byćmożemożemyzaufaćtymliczbomiwiększośćbadaczy
zwyczajniejeprzyjmuje.Jesttojednakbłądmetodologiczny.Niemamynaj-
mniejszejgwarancji,żetenlubinnyinformatorHerodotaniepodałmulisty
całkowiciearbitralnychszacunkówijestprzynajmniejjednakwestianaliście,
któraukazujepierwotnegoautoratychliczbwdośćniekorzystnymświetle.
Każdemugreckiemuhoplicienormalnietowarzyszyłsługa.Stąd,abyprzekazać
pełnąsiłęarmiiHerodotpodwajaliczebnośćarmii.JednakżekażdySpartanin,
wedługniego,miałzesobąsiedmiuhelotów.Należyzatemdoliczyćdotego
35000ludzi.Stosunek35000niewalczącychdo5000walczących,zwarzywszy
naruchizaopatrzeniearmiijestabsurdem.Prawdopodobnieinformacjata
wzięłasięstąd,żeGrecypostrzegaliSpartiatówjakoludzidostojnych,którzy
zawszeszlidobojuzkilkomasługami.Siedmiusłużącychwydawałosięmożli-
wądozaakceptowanialiczbą,wzwiązkuzczymprzemnożonojąprzezprzy-
puszczalnąliczbęSpartiatówbezdalszegonamysłu.Taksamopostępujączasa-
miwspółcześnihistorycy.WpracyPhilippsonaGeschichtedesPreussischenSta-
atswesens,2:176czytamy,żearmiapruskaFryderykaWielkiegowroku1776
zabierałazesobąwpoledokładnie32705praczek.Autorniewahasięnawet
podaćswojegoźródła,mianowicieZuverlässigeBeytragezidiRegi-GeschiKönig
FriedrichsIIiviPreussenBüschinga.Źródłotofaktyczniewwiększościzawiera
wiarygodnymateriał,aponieważfaktyczniepewnaliczbamarkietanekimałżo-
nekżołnierzytowarzyszyłaarmiiFryderykabardziejmożliwejestdozaakcepto-
wania,żearmialicząca200000ludzimiała32705praczek,niżże5000Spartia-
