Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powracającekręgimodernizmuasyndromspóźnieniaiprowincjonalizm…
9
Należyteżzauważyć,żeglobalizacja(iuniformizacja)ideiarchitektonicznych
rozprzestrzeniasiębezporównaniaszybciejniżprzedczterdziestulaty,amoc
iczęstyprymitywizmmediówbudująopiniępublicznądalekąodsubtelności,zro-
zumieniaideiiformy.
Ztegotezpowoducorazcenniejszestająsięświadectwatwórczościoryginal-
nej,stanowiącejdokonaniakraju,regionulubkręgutwórców,będąceogniwemw
procesiebudowaniatożsamości.
Wmodernizmiepolskimniezwykleoryginalnymiwartościowymjestkierunek,
którymożnabynazwaćnurtemekspresjimateriałowej.Jegonajpełniejszyrozwój
nastąpiłwdrugiejpołowielat30.,poopanowaniuwielkiegokryzysu,wczasie,
gdyrządzdbałościorozwójbudownictwazwolniłzpodatkówwszystkiewydatki
związanezbudowaniem.
Nurttenmiałniewątpliwiekorzeniewekspresjonizmie,agłębiejsięgając-
wmocnychfakturachnnarodowegoromantyzmu”.Możnawnimwyodrębnićdwa
prądy:niemalostentacyjnieluksusowyiprogramowoskromny.
Wnurcieluksusowymdominowałkamieńipiaskowiecszlifowany(ostarannie
dobieranychukładach),łupany,dziobany,wykańczanylistwami,gzymsamilub
układnywostrąłuskę.PawilonPolskinaWystawieParyskiejw1937r.jestjego
symbolem.WśródtwórcówwymienićtrzebaBohdanaPniewskiego(Sądyprzy
Lesznie,własnydomwAleinaSkarpie,willenaKlonowej),StanisławaBrukal-
skiego(pawilonparyski,SztabGłównyprzyul.Rakowieckiej),AntoniegoDygata
(domyFKWprzyul.RudawskiejiSolariego,MONprzyAl.Niepodległości
wWarszawie),RudolfaŚwierczyńskiego(anderytowefasadyBGK,Dowództwo
WojskLotniczychprzyul.ŻwirkiiWigury,UrządPatentowy,MinisterstwoKo-
munikacji).WMinisterstwieKomunikacjimonumentalnaelewacjapokrytajest
klinkieremzestawionymwfilarachzczarnympolerowanymgranitem.Boniowany
klinkierzeżłobkowanympiaskowcemobramieńokienzastosowałJózefHandze-
lewiczwdomuprzyul.SpacerowejwWarszawie.
ŻurawskiorazGelbardiSigalinreprezentowalitenprądwwarszawskiejarchi-
tekturzemieszkaniowej.Żurawskiwzniósłsięnawyżynyoryginalności(domWe-
dla,nSzklanyDom”,domkawalerekprzyul.6Sierpnia,domprzyul.Krętej),Gel-
bardiSigalinbudowalidomybardzodobre,częstokopiowalijednakwłasnepomy-
słyprzekładającilośćnadniepowtarzalność.
Budynkireprezentująceprądnluksusowy”eksponowałyekspresjęfakturimate-
riałów,kontrastującfakturysurowezgładkimiodznaczałysięwnajlepszychprzy-
kładachświetnymiproporcjami.
Prądnskromny”nurtuekspresjimateriałowejcharakteryzowałsięwykorzysta-
niemznacznietańszychmateriałów:cegłyitynku.Szara,cementowacegłajest
tegoprądusymbolem.Stosowanabyławukładachpłaskich,uskokowych(ryfle
poziome),eksponującekowadełkowateikrzyżykowewzory.
Jakośćarchitekturyimateriałówzewnętrznychrównałasięznakomitościroz-
wiązaniawnętrziichwykończenia.Eksperymentowanozniestosowanymidaw-
niejwbudownictwiemateriałami.AlabasterzezłóżwŻurawnie(własnośćxx.
