ZESZYTY
Nr16
NAUKOWE
POLITECHNIKI
ArchitekturaiUrbanistyka
POZNAŃSKIEJ
2008
AgataBONENBERG,AdamNADOLNY,MaciejJANOWSKI
GiancarloLEONI,UmbertoPOLLAZO,MarcoLUCCHINI
CorradoNICOLINI,MicheleCELONA*
CITTAIDEALE,OBÓZNAUKOWYSTUDENTÓW
ARCHITEKTURYWZAMOŚCIU
Wczasiewspólnegopolsko-włoskiegoobozunaukowego,któryodbyłsięwro-
ku2006wSabbionecie,powstałpomysł,abynastępnyzorganizowaćwpolskim
mieścieidealnym–Zamościu.PodobniejakSabbionetajesttomiastounikatowe
wskalieuropejskiej,zbudowaneodpodstawprzezkanclerzaJanaZamoyskiego
wlatach1580-1600woparciuoprojektyBernardoMorando.
Tenwłoskiarchitektiurbanistazaprojektowałmiasto-twierdzęwoparciuoów-
czesnąmyślurbanistyczną,wykorzystującprzytymwiedzęnatematinżynierii
militarnej.DziękiwspólnemuwysiłkowiZamoyskiegoiMorandopowstałomiasto
bardzoprzypominająceswoimizałożeniamiSabbionetę,leczdostosowanedowa-
runkówlokalnychiogromnychambicjifundatora.Zamość,początkowoprojekto-
wanynaplanieregularnegosześcioboku,owierzchołkachchronionychbastionami,
zostałpowiększonyorezydencjękanclerza,którąMorandowłączyłwzachodnią
linięmurów.TymsamymidealnykształtZamościauległzakłóceniu,zyskującna
dynamiceprzezwydłużenieosiwschód–zachód,którazaczynasięBramąLwow-
ską,akończyłaufortyfikowanąsiedzibąroduZamoyskich.Opróczniejwobrębie
murówmiejskichpowstałaAkademiaZamojska,ratusz,arsenałorazświątynie
głównychwyznań(kolegiatakatolicka,cerkiewprawosławna,kościółormiański,
zbórprotestanckiisynagoga).Znaczenietychbudowlizostałopodkreśloneprzez
strukturęprzestrzenipublicznej–przednimipowstałymniejszelubwiększeplace,
którejednaknieosłabiałyznaczeniatrzechgłównychplaców,położonychnaosi
północ–południe.
WprzeciwieństwiedoSabbionety,którejskończonośćikompletnośćwizjistała
siębalastemuniemożliwiającymdalszyrozwój,Zamośćrozwijałsiędalejpoza
*PolitechnikaPoznańska,WydziałArchitektury,KatedraArchitekturyUsługo-
wejiMieszkaniowej,ZakładHistoriiArchitekturyiUrbanistyki,PolitecnicodiMilano,Polo
diMantova,FacoltàdiArchitetturaeSocieta.