Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVIIIWstęp
znaczonejdomonografiinaukowejolosachludnościżydowskiejpodczaswojny.
Dwieostatniegrupyzawierająaktazwiązanezdziałalnościąinformacyjną„Oneg
Szabat”.Wgrupieczwartejsąbiuletyny„OnegSzabat”i„WiadomościARG”,czyli
serwisyinformacyjneopracowywanewokresieodkwietniadolipca1942r.ina
przełomie1942/1943,zbierającedaneolosieróżnychskupiskżydowskichnazie-
miachpolskich.Wgrupiepiątejznalazłysięnajważniejszemateriały„OnegSzabat”
dokumentująceprzebiegZagładynaziemiachpolskich–raportyoośrodkuzagłady
wChełmnienadNerem,raporty„Drugietap”,„GehennaŻydówpolskich”iwresz-
cieraportoakcjilikwidacyjnejwgetciewarszawskimw1942r.
EmanuelRingelblum
Genezypowstaniairozwoju„OnegSzabat”niemożnadokońcazrozumiećbez
zapoznaniasięzważniejszymifaktamizbiografiiEmanuelaRingelbluma(1900–
1944),historyka,nauczycielaszkółśrednich,działaczaspołecznego
2
.TwórcaArchi-
wumGettaWarszawskiegourodziłsięwBuczaczuwGalicji,wtradycyjnej,drob-
nomieszczańskiejrodzinieżydowskiej.Jegoojciecbyłkupcemzbożowym
3
.Naukę
wgimnazjumpaństwowymzjęzykiempolskimwykładowymrozpocząłw1912r.
wBuczaczu(klasaIiII).Wzwiązkuzwybuchemwojnyiewakuacjąw1914r.
przeniósłsiędogimnazjumwKołomyi(klasaIIIiIV).W1916r.wwynikuofen-
sywyrosyjskiejuciekłzrodzinądoNowegoSącza,gdziekontynuowałnaukę
wtamtejszym8-klasowymgimnazjumfilologicznym(klasyV–VIII).Wgimna-
zjumnowosądeckim10czerwca1920r.zdałzodznaczeniemegzamindojrzałości
4
.
2LosyEmanuelaRingelblumabyłyjużprzedmiotemniejednejrozprawynaukowej.Najpełniej-
sząbiografiętwórcyArchiwumGettazamieściłwswojejksiążceSamuelD.Kassow,WhoWill
WriteOurHistory?EmanuelRingelblum,theWarsawGhetto,andtheOynegShabesArchive,Blo-
omington2007;dalejcytujemyprzekładpolskitejksiążki:Ostatnirozdziałzagładywarszawskie-
gogetta.Ktonapiszenasząhistorię?UkryteArchiwumEmanuelaRingelbluma,Warszawa2010
(wskrócie:Kassow).Zinnychbiografiimożnawymienić:MichałSzulkin,DrEmanuelRingel-
blum–historykiorganizatorpodziemnegoarchiwumgettawarszawskiego,BŻIH1973,nr2–3,
s.119–125(zbibliografiąpracE.R.);ArturEisenbach,EmanuelRingelblum(1900–1944),PSB,
t.31,s.298–300;RutaSakowska,EmanuelRingelblum(1900–1944)unddasUntergrundarchiv
desWarschauerGhettos,w:OnegSchabbat.DasUntergrundarchivdesWarschauerGhettos-
-Ringelblum-Archiv,28September2000–21Januar2001,BörnegalerieimMuseumJudengasse,
Warszawa2000,s.9–14;tejsamejautorkitrochęuzupełnionytekstwwersjiangielskiej:Emanuel
RingelblumandtheUndergroundArchiveoftheWarsawGhetto,w:ScreamtheTruthattheWorld.
EmanuelRingelblumandtheHiddenArchiveoftheWarsawGhetto,MuseumofJewishHeritage
–ALivingMemorialtotheHolocaust,November7,2001–February18,2002,[Warszawa2001].
3EmanuelRingelblum,ur.21listopada1900r.wBuczaczuwdomunr180/81,jakosynFeibischa
(Fajwisza),kupca,iRuchelNeche,córkiMendlaiGitliHellerówzBuczacza.Zob.Archiwum
UW,EmanuelRingelblum–aktastudenckie,sygn.RP-UW9070,Odpismetrykiurodzenia,k.5.
4Ibidem,k.7.
