Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXWstęp
InstytutuNaukowegowWilnie(JIWO)
8
stałsięniebawembliskimwspółpracow-
nikiemtejorganizacjinaukowej,aszczególnieSekcjiHistorycznejJIWOiKomi-
sjiHistoriiŻydówwPolsce–agendyJIWOwWarszawie.Byłczłonkiemwar-
szawskiegoTowarzystwaMiłośnikówHistorii.WspółorganizowałrównieżKoło
HistorykówŻydowskichwWarszawie(1924–1939)iwspółredagowałjegopubli-
kacjenaukowe:„JungerHistoriker”(1926i1929)oraz„BleterfarGeszichte”(1934
i1938).BrałudziałwVIIMiędzynarodowymKongresieHistorykówwWarszawie
w1933r.,jakosekretarzsekcjiiautorreferatu.PracowałteżspołeczniewCentrali
KasBezprocentowych„Cekabe”ibyłredaktoremjejorganu„Folkshilf”;ponadto
działałwZwiązkuZawodowymNauczycieliSzkółŻydowskichwPolsce,Związku
LiteratówiDziennikarzyŻydowskichiŻydowskimTowarzystwieKrajoznawczym.
Jesienią1938r.Ringelblumzaangażowałsięwakcjępomocydlakilkunastutysięcy
ŻydówwysiedlonychzNiemiecdoPolski.
IdeowoipolitycznieRingelblumodwczesnejmłodościzwiązanybyłzżydow-
skimruchemlewicowym.Przypuszczalniejużwgimnazjumstałsięczłonkiemlub
przynajmniejsympatykiemPoalejSyjon,partiizałożonejprzezBeraBorochowa.Po
1920r.zostałaktywnymdziałaczemPoalejSyjon-Lewicy.Swojelewicowepoglądy
nasprawyspołecznełączyłzwalkąozachowanieodrębnościkulturyijęzykaŻydów
wPolsce.Wpodtrzymywaniutożsamościnarodowejważnąrolęodgrywałjidysz,
językprzeważającejczęściŻydówpolskich,aleniezawszeinteligencjiżydowskiej,
któranierzadkoużywałapolskiego,nawetwkontaktachmiędzysobą.Poglądy
Ringelblumanakwestię,wjakimkierunkupowinnorozwijaćsiężycieludności
żydowskiej,wpłynęłytakżenajegopostawępodczasokupacjiinakierunekideowy
całejgrupy„OnegSzabat”.Nietrudnoodnaleźćwprogramiegrupyodniesieniado
działalnościJIWO,jegoprogramunaukowegoikulturalnego.Jednymzważnych
wyróżnikówzespołupozostałjęzyk.Jidyszbyłjęzykiem„urzędowym”„OnegSza-
bat”.Staranosięwnimtworzyćjaknajwięcejtekstów.Niektóredokumenty,pier-
wotniepowstałewjęzykupolskim,nabieżącotłumaczononażydowski.Zkolei
śledzącżyciorysynajbliższychwspółpracownikówArchiwumGetta,widzimy
towarzyszypartyjnychRingelblumazPoalejSyjon-Lewicy(np.HerszWasser
9
,
8ŻydowskiInstytutNaukowywWilnie(JidiszerWisnszaftlecherInstitut)(zał.w1925r.),pla-
cówkanaukowazajmującasiębadaniamisocjologicznymi,historycznymi,filologicznymidoty-
czącymispołecznościżydowskiejwEuropie,atakżekolekcjonowaniemdokumentówiartefak-
tów.BibliotekaJIWOposiadałaponad100000woluminówitylesamorękopisów.W1940r.
centralaJIWOzostałaprzeniesionadoNowegoJorku.WywiezioneprzezNiemcówzbioryInsty-
tutuwdużejczęściodnalazłysiępowojnie.
9Hersz(Hirsz,Herman,Henryk)Wasser(1912–1981),urodziłsięwSuwałkach,alejużprzed
wojnąosiadłzrodzinąwŁodzi,miałwykształcenieekonomiczneipracowałjakoksięgowy,był
członkiemPoalejSyjon-Lewicy,kierowałłódzkąbibliotekąpartyjną,wgrudniu1939r.uciekł
zżonąBlumądoWarszawy,gdzieaktywniewłączyłsięwdziałalnośćspołeczną,należałdonaj-
bliższychwspółpracownikówEmanuelaRingelbluma,byłwspółtwórcąArchiwumGetta,autorem
wieludokumentówzachowanychwARG,organizowałukryciezbiorów„OnegSzabat”w1942
