Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
VIWprowadzenie
czeprzezRutęSakowską
3
wewczesnychlatachdziewięćdziesiątych,pojawiłasię
koncepcjawyodrębnieniamateriałównatematudziałuŻydówwkampaniiwrześ-
niowej.ZapewneszłaonazawskazaniemEmanuelaRingelbluma,żedlaprzyszłej
historii,dlawzajemnychstosunkówpolsko-żydowskichnależałokonieczniezebrać
relacjeoprzeżyciachżołnierzyŻydówpodczaswojnyniemiecko-polskiej
4
.
Wartotuprzypomnieć,żeosobistasłużbawojskowamiałaszczególneznacze-
niedlaludnościżydowskiejwPolsce.DługoodmawianoŻydom,zwłaszczawdaw-
nymKrólestwiePolskim,obowiązkuizaszczytuobronyojczyzny.WIIRzeczypo-
spolitejformalniewszyscyobywatelebylizobowiązanidosłużbywojskowej,ale
wrzeczywistościwprowadzonowielewyjątkówodtejzasady.Nietujednakmiej-
scenaichrozpatrywanie.LiczbęŻydówwszeregachWojskaPolskiegowewrześ-
niu1939r.naogółszacujesięnamniejwięcej100tys.,czyliok.10%wszystkich
zmobilizowanych,coodpowiadałoodsetkowiludnościżydowskiejmieszkającej
przedwojnąwPolsce
5
.
Opróczrelacjizpoczątkuwojny,główniepochodzącychoduczestnikówkam-
paniiwrześniowej,spośródktórychwielutrafiłodoniewoli,na15.tomnaszejedy-
cjiArchiwumRingelblumaskładająsiętakżezbioryświadectwosobistych:wśród
listówkaliskichsąm.in.listyzobozówjenieckich,dlategoszczególniedobrze
komponujesiętozczęściąnwrześniową”;zkoleilistypłockieopisująlosyprze-
siedleńcówwewczesnymokresieokupacjiniemieckiej.Połączeniewjednymtomie
obydwukolekcjilistów,jedynychtakichwcałymArchiwum,wydawałosięrzeczą
naturalną.Zarównosamedokumenty,jakizastosowanydonichaparatnaukowy,
zresztąwznacznymstopniurozszerzonydziękiwiedzyzdobytejprzyopracowaniu
poprzednichtomówArchiwum,wzbogacająnasząświadomośćolosachposzcze-
gólnychosóbispołeczności,którepróbowałypodtrzymywaćwewnętrznewięzi.
Mamynadzieję,żerelacjeilistyzawartewtymtomiedostarcząwielenowego
materiałutymwszystkim,którzyinteresująsięWrześniem1939,polskimwojskiem,
polskimiŻydamiirelacjamipolsko-żydowsko-niemieckimi.
EleonoraBergman
3RutaSakowska(1922-2011),drhistorii,pracowniknaukowyŻydowskiegoInstytutuHisto-
rycznegood1958r.dokońcażycia,badaczkaiznawczyniArchiwumRingelbluma;autorkakilku
książekiponad170artykułównajegotemat;redaktorkadwóchpierwszychtomówkompletnego
wydania:1.ListyoZagładzie(1997)oraz2.Dzieci-tajnenauczaniewgetciewarszawskim
(2000).
4EmanuelRingelblum,Kronikagettawarszawskiego,wrzesień1939-styczeń1943,red.Artur
Eisenbach,tłum.AdamRutkowski,Warszawa1983,s.485.
5StefanZwoliński,ŻydziwpolskichregularnychformacjachwojskowychpodczasIwojnyświa-
towej,w:ŻydziwobronieRzeczypospolitej.MateriałykonferencjiwWarszawie17i18paź-
dziernika1993r.,Warszawa1996,s.145
