Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.DziennikAbrahamaLewina[5]
35
Wgetciewarszawskimznajdujesięokoło20Żydów,którzyposiadająpaszporty
urugwajskie,paragwajskieizinnychrepublikpołudniowoamerykańskich.Częśćposia-
daczytychpaszportówtoreemigranci,którzyuzyskaliobywatelstwo,będącwAme-
ryce,ainniotrzymalipaszportyzeSzwajcariijużwtrakciewojny.
Okazujesię,żewedługprawatychpołudniowoamerykańskichkrajów,możnauzy-
skaćichobywatelstworównieżzzagranicy,kupująctamkawałekgruntu.Wkonsula-
tachtychkrajówwSzwajcariimożnabyłozdobyćpaszportzawiększąsumępieniędzy.
JestwWarszawierodzinaWajngot,składającasięzrodzicówztrójkądzieci:
2synówicórki.JedenzsynówmieszkawSzwajcariiijestzamożny.Drugimieszkał
weLwowie,kiedybylitamRosjanie.BratzeSzwajcariiwysłałdwaurugwajskiepasz-
porty:jedenbratuweLwowie,drugisiostrzewWarszawie.Wydajesię,żerównież
Niemcyuważalizalegalnąsprawęotrzymanianagleobcegoobywatelstwa.Potym,jak
NiemcyzajęliGalicję,bratzeLwowałatwodostałsiędoWarszawynapodstawietego
paszportuiprzezdłuższyczascodziennieodwiedzałstronęaryjską.
KilkatygodnitemumłodszyWajngototrzymujezaproszenie,żemasięstawićtego
itegodniaodanejgodzinienaPawiaku.Całarodzinabardzosięwystraszyłaiprzeżyła
kilkabezsennychnocy.Ojciecjestchasydemijegorebemieszkawgetcie.[14]Poszedł
poporadędoswojegorebe,czysynmasiętamstawić.Rebestaranniezbadałzaprosze-
nieipowiedział,żemożesięstawić.Swojąradęmotywowałtym,żenazaproszeniu,
anienanakazie,byłonapisanenPan”,anienŻyd”.Skorotak,rozumowałpoprawnie
rebe,niemasięczegobać.
Owyznaczonejgodzinie,10rano,WajngotstawiłsięnaPawiaku.Wprowadzono
gododużego,ogrzewanegopokoju.Byłotamjużzgromadzonych14Żydów,kobiet
imężczyzn.Przyszłokilkuoficerów.JedenznichprzemówiłdoŻydówiwkulturalny
idystyngowanysposóbwyjaśnił,żestosunkizpaństwamiAmerykiPołudniowejcią-
glesiępogarszająijestmożliwe,żezostanązerwane.Istniejemożliwośćdokonania
wymianytamtejszychNiemcównaŻydów,posiadaczytamtejszychpaszportów(zajed-
negoŻydamająbyćwysłanitrzejNiemcy).ProponujeonzatemŻydom,abyopuścili
Warszawę,pojechalidoSzwajcariiistamtąddalejudalisięprzezAtlantyk.Niemcyuła-
twiąimto.Ktokolwiekchciałbysięożenić,jeżeliniejestjeszczeżonaty,możeszybko
przeprowadzićformalnościizabraćzesobążonę.
WszyscyobecnitamŻydzizarazwyraziligotowośćdowyjazdu.Jedyniejednastar-
szakobietapowiedziała,żejestjużsłabaistara,mieszkatuuswoichdzieciiniemoże
samajednawyjechaćwszerokiświat.Oficerstarałsięprzekonaćstaruszkę,abyjednak
opuściłaWarszawę.Widziprzecież,argumentowałłagodnie,jakwyglądasytuacjawget-
cie,abędzieprawdopodobniegorzej.Będziezatemlepiejdlaniej,jeżeliopuścigetto.
[15]PotejdziwnejkonferencjiwszyscyciŻydzi,którzylatatemuwrócilizzamorza,
wyciągnęliswojeamerykańskiepaszporty,którychwcześniejniezarejestrowaliuwładz.
NiemcyszukająwszędzietakichŻydówinierobiąimżadnychtrudnościprzywyjeździe.
Możliwe,żeczęśćŻydówjużwyjechała,albowyjedzienadniach
69
.
DoprawdyszczęśliwitoŻydzi.
69ŻydzizpaszportamiStanówZjednoczonychikrajówAmerykiPołudniowejiCentralnejzostali
internowaninaPawiakuwkwietniu1942r.,kilkatygodnipóźniejzostaliwywiezienidoobozów
jenieckichwNiemczech.
