Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XXXI
Prawiekażdymiałalboobrzękigłodowe,alboropnienaskórzelubteżczyraki,alboteż
wszystkorazem.Dużoobozowiczówprzywiozłomocnozaawansowanągruźlicę.Kto
przeszedłprzezobózpracy,jeżeliwogólewracał,wracałjakłachmanludzki,zktórego
jużwielkiejpociechybyćniemogło”-pisałHenrykMakower
62
.
Pomocpowracającympolegałanazapewnieniuimopiekilekarskiej(częstozda-
rzałysięhospitalizacje)orazniewielkichzapomógfinansowych
63
.
ObozypracyprzymusowejdlaŻydówwczasieakcji„Reinhardt”iponiej
WrazznasileniemsięzbrodniczychakcjiwobecŻydówodwiosny1942r.zaczęła
panowaćwśródspołecznościżydowskiejopinia,żepracanarzeczNiemcówpozwoli
uniknąćśmierci.Obozypracy,dotądpostrzeganejakomiejscekaźni,zaczęłystop-
niowojawićsięjakomiejsceocalenialubchociażbykrótkotrwałegoprzedłużeniażycia.
nMężczyźni,którzypłaciliprzedtempo50kilokartoflitygodniowo,żebynieiśćdo
obozu,terazzełzamiwoczachproszą,żebyichprzyjętodoobozu”-wspominał
CalelPerechodnik,więzieńobozuPiekiełkopodWarszawą
64
.Wysiłki,bydostaćsię
doobozupracyprzymusowej(tymczasowego)izachowaćżycie,byłyzłudneipra-
wiezawszeprzebiegaływedługjednegoscenariusza-obozytymczasowewcza-
sieakcjinReinhardt”masowolikwidowano,arobotnicybyliprzewożenidonajbliż-
szegogettalubpowracalidoswojejmacierzystejmiejscowości,gdziedzielililos
swoichwspółbraci.
PorozpoczęciuakcjinReinhardt”przyżyciupozostawionojedynietychŻydów,
którzypracowalibezpośrednionapotrzebyarmii.WzamyśleHeinrichaHimm-
leradążyćmianodorychłegoichnwyeliminowania”izastąpieniarobotnikamipol-
skimi
65
.Odjesieni1942r.wykorzystanieżydowskiejsiłyroboczejprzeszłocałko-
wiciewgestięSSipolicji.PorozpoczęciumasowychdeportacjiŻydównazagładę
zarównoWehrmacht,jakiInspekcjaZbrojeniowapodjęlistaraniaopozostawienieim
żydowskiejsiłyroboczej.19września1942r.dowódcaokręguwojskowegowGG,
SiegfriedHänickewystosowałtajnymemoriałdonaczelnegodowództwawBerlinie,
wktórymwykazywałkoniecznośćpozostawieniażydowskichrobotnikówpracujących
napotrzebywojska.Naczelnedowództwointerweniowałowwynikutegomemoriału
uHimmleraiuzyskałozgodęnapozostawienieŻydówwzakładachprodukujących
broń,wwarsztatachsamochodowychiinnych,aletylkonapewienczas.Odjesieni
1942r.wszyscyŻydzi,pracującydlaarmii(jedynietacy-znielicznymiwyjątkami-
mieliprawodoegzystencji),mielibyćskoszarowaniprzyzakładachpracylubwściśle
odizolowanychdzielnicach.
SS,jedynydysponentpracyŻydów,pobierałoodjesieni1942r.wcałejGGopłaty
zaeksploatacjężydowskiejsiłyroboczej.DochodySSpłynącezwykorzystywaniapracy
Żydówopiewałynagigantycznesumy,np.odlistopada1942doczerwca1943r.nakonto
bankowedowódcySSipolicjiwdystrykcieGalicjawpłynęłasumaok.14,2mlnzł-
62H.Makower,Pamiętnikzgetta,s.55.
63Zob.SprawozdaniawarszawskiejRŻ,w:LudnośćżydowskawWarszawie.
64C.Perechodnik,Spowiedź,Warszawa2004,s.141.
65Więcejnatentemat:F.Karay,Żydowskieobozypracy,s.253in.
