Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wstęp
kę,anietaktykaipomysłyantycznychautorów24.Najwyraźniejwspółcześni
żołnierzeniepotrafilidorównaćniepokonanymlegionistom.
Pomimo,żeantyczneszykiszybkoodeszływzapomnienie,wyobrażenie
rzymskichlegionów,ichprzejrzystejorganizacji,zunifikowanegoekwipunku
izachowaniapozostałosilnepodziśdzień.Wyobrażenietorówniemocno
wpływanawspółczesnychnaukowcówzajmującychsięrzymskąarmią.Trakta-
tywojskowe,awśródnichWegecjusz,atakżewyidealizowanyopisarmii
przedstawionyprzezPolibiusza(Polibiusz6.19-42)iJózefaFlawiusza(BJ
3.70-109)zdająsięsłużyćrekonstrukcjomprzeprowadzanymprzezDelbrüc-
kaiinnych.Corazczęściejstudianadarmiąrzymskązaczynająskupiaćsięwo-
kółjejcodzienności,zamiastnajejznaczeniumilitarnym,jesttonaukowaten-
dencjaprzedstawianiaarmiiwczasachpokoju,zamiastwojny.Niedawno
wartykuleWorktobeDoneontheRomanArmyM.P.Speidel,jedenznajbar-
dziejwpływowychnaukowcówostatnichlatbadającychrzymskąarmię,wy-
mieniłWegecjuszajakonajprzydatniejszeźródłopisane25.
Naukowcyczęstozapominają,żetraktatywojskowetraktująoteorii,anie
praktyce.Ichautorzyopisująstanidealny,armiętakąjakąpowinnabyć,anie
jest.Zakładanie,jaktorobiąliczni,żetakiidealnystanbyłczymśnormalnym
dlaarmiirzymskiejjestzarównonaiwnościąjakiniezwracaniemuwaginainne
źródła26.Cechącharakterystycznątraktatuwojskowegobyłachęćzaprowa-
dzeniaporządkuiuproszczeniazłożonościbitwy.Rozważanianatematćwi-
czeńżołnierzynicnamniepowiedząotymcomiałomiejscekiedydwiegrupy
uzbrojonychwmieczeiwłóczniemężczyznścierałysięzesobą.Rozważanie
tegodrugiegoprzyniesienamdużowięcejwiedzyoprzebiegustarcianiżtego
pierwszego.
Możemywykazaćwjakisposóbarmiarzymskarzeczywiściewalczyła
wtrakciebitewikampaniistosującanalizywykorzystywanewpracachKeega-
na.Opisywojen,azwłaszczabitew,zajmująważnemiejscewnarracjachstaro-
żytnychhistoryków.Autorzytychpracbylibardziejzainteresowanipsychiką
żołnierza,zarównojednostki,jakiczłonkapewnegokolektywu,niżopisami
topograficznymilubdetalicznymiinformacjamiotaktyce.Źródłaprzedsta-
wiająnamobrazarmiirzymskiej,którabyłaniezwyklesprawnąmachiną,dale-
kąjednakodperfekcjiilegionistówrzymskich,którzybylikarnialenieprzy-
pominalibezdusznychmachin.Dowypisuźródełnależydodaćinskrypcje
poświęconepojedynczymżołnierzomicałymjednostkomorazmonumental-
neświadectwatriumfówlegionów.Źródłaarcheologicznedostarczająnamfa-
scynującychinformacjioekwipunkuiuzbrojeniużołnierzy,aczasem,takjak
wprzypadkugrobówwMaidenCastleniedalekoDorchaster,skutkiużyciatej
broninaprzeciwniku.Niemniejjednak,źródłaarcheologicznesąnaznaczone
pewnymiproblemamiinterpretacyjnymi.Spójrzmynaprzykładnarozwójbu-
24Keegan,FaceofBattle,67-8.
25M.P.Speidel,‚WorktobeDoneontheRomanArmy’,RomanArmyStudies,2(1992),13-16,s.15.
26ZaprzykładmożnapodaćwieledoskonałychtekstówautorstwaR.Daviesazebranychwtomie:
R.Davies,ServiceintheRomanArmy(Edinburgh,1989).Autormatendencjędoidealizowaniaarmii
rzymskiej,wynikatozczęstegokorzystaniazdziełaWegecjusza,3,28-30,68,205-6,230-1.
