Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
ZBIGNIEWRUDNICKI
wszystkiesztukipiękneitylkotesztuki.Ajednaktakbyło.Owszem,posiadali
pojęciebardzoogólne,boobejmującenietylkosztuki,alerównieżrzemiosła
inauki.Podobnieteżpóźniejsischolastycyihumaniścioperowaliintegracją
sztuk,ale-zbytszeroką;łączyliwjednympojęciusztuki,takżetewytwory
człowieka,którewdzisiejszymukładziepojęćdosztukinienależą.Wyrazem
flars”nazywalirównieżrzemiosłainauki.Mielipojęcieszersze,alenaszegopo-
jęciasztukiniemieli.Powstałoonodopierowwynikupojęciowejintegracji,do-
pierowpołowieXVIIIwieku.Powstałotakpóźno,bodługonieumianoznaleźć
kryteriumsztuki,czyliwłasnościprzysługującejsztukompięknymitylkoim.
Tradycyjnieokreślanosztukęjakoumiejętnośćwytwarzaniarzeczywedługre-
guł,atakieokreśleniewłaśniemiałozakresszerszy9.
Wkontekścietegowywodusłusznymwydajesięmówienie,postulowa-
nietworzeniasztukiumierania,życiaiedukacjizjednoczesnymwskaza-
niemichwzajemnejkoherencjiidopełnienia.ErichFrommtwierdził,żedo
tego,bymożnabyłomówićosztuce,koniecznesąwiedzaiwysiłek10.Po-
strzeganieżyciajakosztukizakładarównieżtraktowaniegojakocałości:
wszystkieelementymuszązostaćwykorzystane,wszystkiekomponenty
użyteizharmonizowane.
Człowiek,abypozostawaćwzgodziezeświatemizsobąsamym,abymócłą-
czyćsięzinnymi,niezatracajączarazempoczuciaswojejintegralnościiwyjąt-
kowości,niemainnegosposobunazrealizowanieswychpragnień,jaktylkopo-
przeztwórcze,produktywnewykorzystanieswoichzdolności.Jeżelimusięto
nieudaje,niemożeosiągnąćwewnętrznejharmoniiipoczuciaidentyczności,
stajesięrozdartyizdezintegrowany,pragnieuciecodsiebie,odswegopoczucia
bezsiły,odnudyipoczucianiemożności,któresąnieuchronnymikonsekwen-
cjamijegoklęski.Człowiekżyjąc,niemożeniepragnąćżyć,ajedynadrogado
osiągnięciapowodzeniawsztuceżyciaprowadziprzezwykorzystaniejegowła-
snychzdolności,wydatkowaniewszystkichtwórczychmocy11.
Konieczniewięctrzebauznać,żewprocesieotwieraniasięnadoświad-
czenieintegralnościżycia,niezbędnejestjednoczesneuznaniewartościjego
biegunów:początkuikońca.Życiedomkniętemiędzydwomaekstremami
zawierapotencjał.Dynamikapoczątkudlakażdegowydajesiębyćbez-
sprzeczna.Trwanieżyciaujawniającesięwogromieizłożonościjegoprze-
jawówniebudzizwykleniczyjejwątpliwości.Cozaśześmiercią?Jaksiędo
niejodnieść?Czyprzemilczanie,maskowaniefasadąwiecznegoszczęścia
iżywotnościjestwstanieosłabićjejgrozę?Czymożewarto-paradoksalnie
-poszukiwaćjejukrytegodynamizmu?Możezawieraonawsobiesiłę,któ-
---
----
---
---
-----
9W.Tatarkiewicz,Parerga,Warszawa1976,s.98.
10E.Fromm,Osztucemiłości,Warszawa1992,s.13.
11Idem,Niechsięstanieczłowiek,Warszawa1994,s.179.
