Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArthurGreiser.ZastępcagauleiteraiprzewodniczącysenatuwGdańsku
49
3.Koniecdemokracjiparlamentarnej
Już24czerwca1933r.gdańskiVolkstaguchwaliłustawęupoważniającą,która
wprzeciwieństwiedoodpowiedniejrezolucjiberlińskiegoReichstaguniepo-
zwalałanazmianękonstytucjiprzezżadneustawy,aleSenat,jakowładzawy-
konawcza,otrzymałprawodowydawaniarozporządzeńzmocąustawy.Byłto
zwiastunkońcademokracji.Wdniu5maja1937r.Volkstagprzedłużyłupraw-
nieniaustawodawczeSenatunaokresczterechlat,jednakod1września1939r.
niemiałotojużznaczenia62.
JużjakowiceprzewodniczącysenatuGreiserobjąłfunkcjęwpływowegose-
natoradosprawwewnętrznych,będącjednocześniejakozastępcagauleiterapod-
władnymForstera.Todrugiebyłoproblememjedyniedlajegopsychiki,jakoże
wgruncierzeczyobajreprezentowalitęsamąlinię:Greiserzzapałemkorzystał
zmożliwości,jakiedawałamuustawaupoważaniająca.Byłytonoszącejegopod-
pisrozporządzeniazmocąustawynaruszającegdańskąkonstytucję,naprzykład
dwarozporządzeniaz16lipca1936r.wprowadzałyograniczeniawzakresiepra-
wadozrzeszeńizgromadzeń,prawaprasowego,prawadoposiadaniabronioraz
legalizowałyvaresztprewencyjny”63-czyteżbezprawnerozporządzeniez4lu-
tego1937r.głoszące,żeposłowieVolkstagumogązostaćpozbawienimandatu64.
3010Prześladowaniepolskiejmniejszościirozbicieopozycji
GdańscynaziścinietylkodrażnilicotydzieńgdańskąPolonięorganizującpo-
chodyzmuzykąmarszowąidekorującmiastoflagamizeswastyką,alecorazczę-
ściejtakżeingerowaliwprawaPolaków.BudzimiraWojtalewicz-Winkenależała
wówczas,jakomłodaosoba,dopolskiegoharcerstwa65.Dyrektorjejszkołyzostał
któregośdniazwolniony,wewszystkichszkołachwprowadzonovniemieckiepo-
zdrowienie”,dziecinaszkolnychpodwórkachbyłyzmuszanedomaszerowania
równymkrokiem,napoczątkulekcjimusianośpiewaćDeutschlandlied,nachal-
niewerbowanodowstępowaniawszeregiHitlerjugendiZwiązkuNiemieckich
Dziewcząt;dziecimusiałysięnawetmodlićdoAdolfaHitleraorazuroczyście
obchodzićurodzinyvführera”.Dziecidziałaczyopozycjibyłyszykanowane;
dzieciomżydowskimgrożono,obrzucanojeobelgamiiznęcanosięnadnimi.
Przychylnienastawieninauczycieleniebyliwstaniechronićżydowskichdzieci
przedterroremiradzilirodzicom,abyjezabieralizeszkoły.PóźniejBudzimira
62Ibidem,s.176.
63DieterSchenk,HitlersMannś,s.65.
64MarekAndrzejewski,OppositionundWiderstandś,s.173.
65DieterSchenk,ZeitzeugeninterviewsmitBudzimiraWojtalewicz-Winke,[w:]idem,
WieichHitlerBeinemachte.EineDanzigerPolinimWiderstand,München2003(Bertels-
mannJugendbuch).
