Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Częśćpierwsza:Trzypostawyautobiograficzne
RETORYCZNEŹRÓDŁATRZECHPOSTAW
Woczywistysposóbnasuwasięskojarzeniezntrójkątem”
funkcjimowywedługKarlaBühlera,rozwiniętympóźniejprzez
RomanaJakobsonawstudiumPoetykawświetlejęzykoznaw-
stwa22.Wbrewpozoromjednakcharakterystykatrzechpostaw
autobiograficznychniejestwszczegółowysposóbzwiązanaztą
teorią(azwłaszczaniezostałazniejwyprowadzona).Analogia
wobecBühlerowskiegontrójkątafunkcjimowy”(przedstawia-
niarzeczywistości,wyrażanianadawcyiapelowaniadoodbior-
cy)pozostajenatymsamymstopniuogólności,cowspomniane
wyżejodniesienientrójkątaautobiograficznego”dopodstawo-
wychwyobrażeńzwiązanychztrzemarodzajamiliterackimilub
możliweodniesieniedontrzechfunkcjimówienia”(triaofficia
dicendi)wklasycznychpodręcznikachretoryki23.DlaBühlera
punktemwyjściajeststwierdzeniezKratylosaPlatona,określa-
jącegowypowiedźjakonarzędzie,zapomocąktóregoktośko-
muśoczymśmówi.PodobnąkonstatacjęmożnaznaleźćwRe-
toryceArystotelesa:nNakażdąmowęskładająsiębowiemtrzy
elementy:mówca,przedmiotmowyiadresat”24.
KiedywrozdzialedrugimKsięgiIArystoteleszajmujesię
teoretycznymipodstawamisztukiretorycznej,wyróżniatrzy
22R.Jakobson,Poetykawświetlejęzykoznawstwa,przeł.K.Pomorska,
nPamiętnikLiteracki”1960,z.2.Por.teżważnąpolemikęJanuszaLalewi-
cza,KrytykateoriifunkcjimowyBühlera-Jakobsona,nTeksty”1973,nr6.
23M.Korolkoprzypomina,żentrzyfunkcjemówienia”wywodząsię
zArystotelesowskichkategorii:logos,ethosipathos.nWpodręcznikach
wyrażanojenajczęściejzapomocątrójcyłacińskichbezokoliczników:
docere,movere,delectare(ś),wjęzykuwspółczesnymodpowiadająim
funkcje-informująca,zniewalającaiestetyczna.Tetrzyfunkcje,analizo-
wanewpodręcznikachumowniejakoczęściintegralnejcałości,uwzględ-
niająwszystkieskładnikiretorycznejperswazji:nadawcę,odbiorcęitemat
retorycznejkomunikacji”.M.Korolko,Sztukaretoryki.Przewodnikency-
klopedyczny,Warszawa1990,s.45-46.
24Arystoteles,Retoryka.Poetyka,przełożył,wstępemikomentarzem
opatrzyłH.Podbielski,Warszawa1988,s.75.Dalejcytujętosamowyda-
nie,podającwtekścienumerstrony.
