Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wewprowadzeniustwierdziłem,żepojęcieautorytaryzmu,któreodconajmniej
60latnależydokanonupsychologiispołecznej,nieposiadajednoznacznejdefinicji.
Mogłotowywołaćwrażenie,żeuważamopisanystanrzeczyzazjawiskotypowedla
psychologii,aprzynajmniejniektórychjejgałęzipozostającychwmetateoretycznym
imetodologicznymzawieszeniumiędzynaukamispołecznymiiprzyrodniczymi.Nic
bardziejmylnego.Możnawymienićwielepojęćnaukowych,którechoćpojawiłysię
wpsychologiispołecznejkilkadziesiątlattemu,częstonawetwcześniejniżpojęcie
autorytaryzmu,sąnadalżywe,użyteczneitrudnowyobrazićsobiebeznichwspół-
czesnąpraktykębadawczą.Podobniejaknautorytaryzm”,wieleznichweszłoteżna
stałedomowypotocznej.Niemusimyszukaćdaleko,wystarczyprzyjrzećsiędość
szerokiemuwachlarzowiterminów,którespotykamywkontekścieautorytaryzmu.
Znajdziemytamnaprzykładstereotypy,uprzedzeniaietnocentryzm.Odpierwszych
publikacjiopisującychszczegółowotezjawiskaiwprowadzającychjedopsycholo-
giiisocjologii,ichdefinicjewzasadziesięniezmieniły.Stereotypywroku2012są
nadaltym,coopisaliKatziBraly(1933);uprzedzeniasąwzasadzietymsamym,co
zdefiniowałGordonAllport(1954),asenspojęciaetnocentryzmnieróżnisięniczym
odpierwotnegoznaczeniaprzypisanegomuponad100lattemuprzezWilliamaG.
Sumnera(1906).Trwającewciążbadanianadtymizjawiskamidotycząichgenezy,
funkcji,konsekwencji,niekiedymetodpomiaru.
Możnazaryzykowaćstwierdzenie,żenatleinnychpojęćnależącychdowspo-
mnianegokanonustatusautorytaryzmujestwyjątkowy,aocenaużytecznościtego
konstruktuwdużymstopniuniepodlegaobiektywnymregułomnaukowejweryfi-
kacji.Tezatawymagastarannegouzasadnienia,któremupoświęcępierwszączęść
tomu.Będzietozkoniecznościdośćobszerne-aleiwmiaręmożliwościsyntetycz-
ne-omówieniehistoriibadań,obejmującepełnąperspektywęczasową,począwszy
odpracpionierskich,askończywszynaprzedstawieniupoglądówwspółczesnych
badaczy.
*
*
*
Nieulegawątpliwości,żeteoriaosobowościautorytarnej(lubszerzej,autoryta-
ryzmu)niemogłabyzaistniećbezzjawiskafaszyzmu.Byłatonajbardziejspektaku-
larnaodpowiedźszerokorozumianychnaukspołecznychnaogólnoświatowydramat
wywołanypowstaniemniemieckiejIIIRzeszy.Podkreślającdecydująceznaczenie
kontekstuhistorycznego,wartojednakpamiętaćointelektualnychźródłachteorii.
Swymikorzeniamisięgaonagłębiejniżsamtylkogwałtownyrozwójideologiifa-
szystowskiej.Miejsce,jakieideaautorytaryzmuzajęławnaukachspołecznych,oraz
